måndag 12 september 2022

Eza xwe di komê da neperçiqînin

 

Eza xwe di komê da neperçiqînin

 


(Ev nivîsa min di hejmara roja 12.09.2022ê ya rojnameya Evroyê da belav bûye.)

Ez tênagehim ka çima demê mirov behsê xwe wek takekes û ferd dike ez û minê bi kar naîne û xwe wek kom bi nav dike.

Ev demekê dirêj e bala min d medyaya başûrê welatî da ketiye ser wê çendê, ji bo numûne, demê ku nivîskarek nivîseka xwe di rojname yan kovarekê da belav dike û behsê wê ҫendê dike, dibêje nivîseka (me) li filan derê hatiye belavkirin. Ew bi xwe nivîs ya wî bi xwe, bi tenê ye, ya tekekî ye, ne ya gelek kesan e, lê ew xwe di wê rewşê da wek kom bi nav dike.

Ne bes ev, lê dê ji bo nimûne bînî kesek bi tena serê xwe çûye seredana kesekî yan kesek hatiye seredana wî yan wê û dê li wê derê jî bînî ew xwe wek (em) diyar bike û dibêje (em) çûn seredana filan kesî yan filan kes hat seredana (me).

Erê çi arêşe di wê da ye ku mirov rastiyê bibêje û ji eza xwe şerim neke û wê, wek heyî bi ez bi nav bike! Bo çi mirov bisteh nake û baweriyê bi xwe naîne û bibêje ez çûm seredana filan kesî yan nivîseka min di filane cihî da hat belav kirin! Erê gelo di vê da pirsgirêkeka me ya derûnî heye ku em xwe bi emkirin û mekirinê hêjatir, bilindtir û mezintir ji ezê dibînin?

Ma wextê hindek kesên berpirsiyar û desthilatdar ji xwe negirin û di behsikirina xwe de, wek kes, ezê bi lêv bikin, û bi wî rengî hewil didin yê beranber neҫar dikin ku bi zimanê komê li wan vegêre, ҫima em dê bidin dû wan û dê zimanê xwe xwe xwehir bikin û ezê jê bimehînin!

Em hemî dizanin ku civak ji ferdan pêk dihê û ferdên azad û bawerî bi xwe heyî civakeka azad û bawerî bi xwe bûyî çêdikin. Ma ne duristtir e ku tişt û halet wek xwe û wek heyî bên binavkirin! Ez bi xwe dibînim ku pêdivî ye em eza xwe azad bikin û wê di komê da nexendiqînin û bisteh bikin bêjin ez û min û rê nedin ew di komê da wenda be. Tak tak e û kom kom e û cihnavên kesî jî di kurmanciyê da zelal û diyar in.

 

 

ئه‌زا خوه‌ د کۆمێ دا نه‌په‌رچقینن

 

ئه‌ز تێناگه‌هم کا چما ده‌مێ مرۆڤ به‌حسێ خوه‌ وه‌ک تاکەکه‌س و فه‌رد دکت ئه‌ز و منێ ب کار نائینت و خوه‌ وه‌ک کۆم ب ناڤ دکت.‌

ئه‌ڤ ده‌مه‌کێ درێژە‌ بالا من بێهتر د مەدیایا باشوورێ وەلاتی دا که‌تیه‌ سه‌ر وێ چه‌ندێ، ژ بۆ نموونە ده‌مێ کو نڤیسکاره‌ک نڤیسه‌کا خوه‌ د ڕۆژنامه‌ یان کۆڤاره‌کێ دا به‌لاڤ دکت و به‌حسێ وێ چه‌ندێ دکت‌، دبێژت‌ نڤیسه‌کا (مه‌) ل فلان ده‌رێ هاتیه‌ به‌لاڤکرن. ئه‌و ب خوه‌ نڤیس یا وی ب خوه‌، ب ته‌نێ یه‌، یا تا‌که‌کی یه‌، نه‌ یا گه‌له‌ک کەسانه‌، لێ ئه‌و خوه‌ د وێ ڕه‌وشێ دا وه‌ک کۆم ب ناڤ دکت.

نه‌ به‌س ئه‌ڤ، لێ دێ ژ بۆ نموونه‌ بینی که‌سه‌ک ب ته‌نا سه‌رێ خوه‌ چوویه‌ سه‌ره‌دانا که‌سه‌کی یان که‌سه‌ک هاتیه‌ سه‌ره‌دانا وی یان وێ و دێ ل وێ ده‌رێ ژی بینی ئه‌و خوه‌ وه‌ک (ئه‌م) دیار دکت‌ و دبێژت‌ (ئه‌م) چوون سه‌ره‌دانا فلان که‌سی یان فلان که‌س هات سه‌ره‌دانا (مه).

ئه‌رێ چ ئارێشه‌ د وێ دا هەیه‌ کو مرۆڤ ڕاستیێ ببێژت و ژ ئه‌زا خوه‌ شه‌رم نه‌کت و وێ، وەک هەیی ب ئەز ب ناڤ بکت! بۆ چ مرۆڤ بسته‌هـ ناکت‌ و باوه‌ریێ ب خوه‌ نائینت‌ و ببێژت ئه‌ز چووم سه‌ره‌دانا فلانە که‌سی یان نڤیسه‌کا من د فلانه‌ جهی دا هات به‌لاڤ کرن! ئه‌رێ گه‌لۆ د ڤێ دا پرسگرێکه‌کا مه‌ یا ده‌روونی هه‌یه‌ کو ئه‌م خوه‌ ب ئه‌مکرن و مه‌کرنێ هێژاتر، بلندتر و مه‌زنتر ژ ئەزێ دبینن؟

 

ما وه‌ختێ هنده‌ک که‌سێن به‌رپرسیار و ده‌ستهلاتدار ژ خوه‌ نه‌گرن د به‌حسکرنا خوه‌ دا، وه‌ک که‌س، ئه‌زێ ب لێڤ بکن، ئو ب وی ڕه‌نگی هه‌ول ددن یێ به‌رانبه‌ر نه‌چار بکن، ب زمانێ کۆمێ ل وان ڤه‌گێرت، چما ئه‌م دێ بدن دوو وان و دێ زمانێ خوه‌ خوه‌ خوه‌هر بکن و ئه‌زێ ژێ بمه‌حینن!

 

ئه‌م هه‌می دزانن کو جڤاک ژ تاکەکەسان، ژ فه‌ردان پێک دهێت و فه‌ردێن ئازاد و باوه‌ری ب خوه‌ هه‌یی جڤاکه‌کا ئازاد و باوه‌ری ب خوه‌ بوویی چێدکن. گەلۆ ما نه‌ دورستتره‌ کو تشت و حاله‌ت وه‌ک خوه‌ و وه‌ک هه‌یی بهێن ب ناڤ کرن! ئه‌ز ب خوه‌ دبینم کو پێدڤی یه‌ ئه‌م ئه‌زا خوه‌ ئازاد بکن و وێ د کۆمێ دا نه‌خه‌ندقینن و بسته‌هـ بکن وەک باب و کالان ببێژن (ئه‌ز) و (من) و ڕێ نه‌دن ئه‌و د کۆمێ دا وه‌ندا ببت. تاک تاکه‌ و کۆم کۆمه‌ و جهناڤێن که‌سی ژی د کورمانجیێ دا زه‌لال و دیارن.

 

lördag 10 september 2022

Dergehê dunyayê

 

 

Navê kitêbê: Dergehê dunyayê

Nivîskar: Sebrî Silêvanî

Weşanxane: Projeyê Muksî

Çapxane: li Tehranê

Sala weşanê: 2019

Hejmara rûpelan: 328 


 

Dergehê dunyayê romaneka pirmjar e û geryanek e li dû pênasname û xwebûnê û ji bilî çîroka kesê serekî, herî kêm, şeş çîrokên din jî di nav xwe da dihewîne.
 

Sêvdîn, bê dayik û bab e û xalê wî Seyidî ew xwedî kiriye. Ew zarokîniya xwe li gundî derbas dike û di deh saliyê da ew û Şemdîn dibin hevalên pir ji hev nêzîk û hemî rojên xwe li gel yekûdu bi keyf û xweşî diborînin. Li gundê wî Kurdê û mela Yasîn bê zaok bûn û şevekê di çarde saliya xwe da bi Kurdê ra radikeve û Kurdê jê hamil dibe, lê bes ew her du pê dizanin.

Aha pşitî wê şevê her tişt li nik Sêvdînî dihê guhorîn û êdî ew nema Sêvdînê berê. Ew paşî wê nihêniyê ji hevalê xwe Şemdînî ra dibêje û dû ra, şevekê li gel xalê xwe Seyidî diçe bo nav pêşmergeyan û nazivire ve gundî. Sêvdîn dibe pêşmerge û li ser destê hevalê xwe Bedirxanî hînî xwendin û nivîsandinê dibe. Xalê wî Seyid di şerî da dimire û ew çend gelek kartêkirina xwe li wî dike. Setimîn dihê û biryar ji serî hat ku pêşmerge çekî deynin û xwe teslîmî Îraqê bikin yan biçin û bibin penaber li Îranê. Sêvdîn çi ji her duyan nake û xwe bo heyamekê li çiyayî asê dike.

Piştî demekê Sêvdîn jî xwe teslîm dike û bi alîkarîya Farsî û jina wî Nomayê dikanekê vedikin û rewşa wan xweş û baş dibe, lê şerê Îran û Îraqê dest pê dike û Sêvdîn jî neçar dibe ber bi leşkerîyê û berokên şerî li dijî Îranê biçe. Ew û hevalê wî Remezan di şerî da dihên êxisîrkirin û dibin girtî li kempên êxisîran li Îranê. Piştî şerê Îran û Îraqê Sêvdîn vedigere û li hotêlekê dihêt bicihkirin. Xudanê taksîyekê ku navê wî Azer Amî ye wî digehîne hotêlê û dibe hevalê wî û paşî wî ji hotêlê dibe mala xwe û sêvdîn dibe destebirayê wî.

Sêvdîn rojekê di kovarekê da wêneyê keçekê dibîne li gel helbesteka wê û ji çend xwendekaran dizane ku navê wê keçê Norhane û keça mela Yasînî ye û mala wê li Sêmêlê ye û berî heyamekê tazîya babê wê bû. Hîngê Sêvdîn pişt rast dibe ku ew keça wî û Kurdê ye. Ew li dû wê digere û carekê li ser ziyaretan wê ji dûr ve dibîne.

Wextê daiş hêrşê dike ser Kurdistanê Sêvdîn li hewara hevalê xwe yê pêşmerge li Şengalê Azarî diçe û paşî li Kobanî di şerê li dijî daişê da dihê kuştin.

Sêvdînî, berî mirina xwe li Kobanî navnîşan û telefona parêzerekî dabû hevalê xwe Azerî û gotibûyê ku wî nîva serwet û samanê xwe xistiye ser navê Norhanê. Azer piştî mirina Sêvdînî peyama wî dgehîne Norhanê û li dû soza xwe ya dabû Sêvdînî wê bi tenê nahêle.

Xwendevan vê serhatîya Sêvdînî bi rêya şeş vegêran; Deştî, Bedirxan, Brehîmê Xerbend, Farisê Rehîmî, Remezan û Azer Amî nas dike. Gelek çîrok, mjarên civakî, siyasî, dîrokî, hizrî, rexneyî û hêj bêhtir di şeş beşên vê çîrokê da hene û ev pêkve panoramayekê li ser rewşa civakî, siyasî, hizrî û dîrokî ya kurdistanê berçav dkin.

ناڤێ کتێبێ: دەرگەهێ دونیایێ

نڤیسکار: سەبری سلێڤانەیی

وەشانخانە: پرۆژێ موکسی

چاپخانە: ل تەهرانێ

سالا وەشانێ: ٢٠١٩  

هژمارا ڕووپەلان: ٣٢٨

دەرگەهێ دونیایێ ررۆمانەکا پرمژارە وگەریانەکە ل دوو پێناسنامە و خوەبوونێ و ژ بلی چیرۆکا کەسێ سەرەکی، هەری کێم، شەش چیرۆکێن دی ژی د ناڤ خوە دا دحەوینە.

سێڤدین، بێ دایک و بابە و خالێ وی سەیدی ئەو خودان کریە. ئەو زارۆکینیا خوە ل گوندی دەرباس دکت و د دەهـ سالیێ دا ئەو و شەمدین دبن هەڤالێن پڕ ژ هەڤ نێزیک و هەمی رۆژێن خوە ل گەل یەکودو ب کەیف و خوەشی دبۆرینن. ل گوندێ وی کوردێ و مەلا یاسین بێ زاۆک بوون و شەڤەکێ د چاردە سالیا خوە دا ب کوردێ را رادکەڤت و کوردێ ژێ حامل دبت، لێ بەس ئەو هەر دو پێ دزانن.

ئاها پشتی وێ شەڤێ هەر تشت ل نک سێڤدینی دهێت گهۆرین و ئێدی ئەو نەما سێڤدینێ بەرێ. ئەو پاشی وێ نهێنیێ ژ هەڤالێ خوە شەمدینی را دبێژت و دوو را شەڤەکێ ل گەل خالێ خوە سەیدی دچت بۆ ناڤ پێشمەرگەیان و نازڤرت ڤە گوندی. سێڤدین دبت پێشمەرگە و ل سەر دەستێ هەڤالێ خوە بەدرخانی هینی خواندن و نڤیساندنێ دبت. خالێ وی سەید د شەری دا دمرت و ئەو چەند گەلەک کارتێکرنا خوە ل وی دکت. سەتمین دهێت و بریار ژ سەری هات کو پێشمەرگە چەکی دەینن و خوە تەسلیمی عیراقێ بکن یان بچن و ببن پەنابەر ل ئیرانێ. سێڤدین چ ژ هەر دویان ناکت و خوە بۆ هەیامەکێ ل چیایی ئاسێ دکت.
 

پشتی دەمەکێ سێڤدین ژی خوە تەسلیم دکت و ب ئالیکاریا فارسی و ژنا وی نۆمایێ دکانەکێ ڤەدکن و رەوشا وان خوەش و باش دبت، لێ شەرێ ئیران و عیراقێ دەست پێ دکت و سێڤدین ژی نەچار دبت بەر ب لەشکەریێ و بەرۆکێن شەری ل دژی ئیرانێ بچت. ئەو و هەڤالێ وی رەمەزان د شەری دا دهێن ئێخسیرکرن و دبن گرتی ل کەمپێن ئێخسیران ل ئیرانێ. پشتی شەرێ ئیران و عیراقێ سێڤدین ڤەدگەرت و ل هۆتێلەکێ دهێت بجهکرن. خودانێ تاکسیەکێ کو ناڤێ وی ئازەر ئامی یە وی دگەهینت هۆتێلێ و دبت هەڤالێ وی و پاشی وی ژ هۆتێلێ دبت مالا خوە و سێڤدین دبت دەستەبرایێ وی.

سێڤدین رۆژەکێ د کۆڤارەکێ دا وێنەیێ کەچەکێ دبینت ل گەل هەلبەستەکا وێ و ژ چەند خواندەکاران دزانت کو ناڤێ وێ کەچی نۆرهانە و کەچا مەلا یاسینی یە و مالا وی ل سێمێلێ یە و بەری هەیامەکێ تازییا بابێ وێ بوو. هینگێ سێڤدین پشت راست دبت کو ئەو کەچا وی و کوردێ یە. ئەو ل دوو وێ دگەرت و جارەکێ ل سەر زیارەتان وێ ژ دوور ڤە دبینت.

وەختێ داعش هێرشی دکت سەر کوردستانێ سێڤدین ل هەوارا هەڤالێ خوە یێ پێشمەرگە ل شەنگالێ ئازەری دچت و ل کۆبانی د شەرێ ل دژی داعشێ دهێت کوشتن.

سێڤدینی، بەری مرنا خوە ل کۆبانی ناڤنیشان و تەلەفۆنا پارێزەرەکی دابوو هەڤالێ خوە ئازەری و گووتبوویێ کو وی نیڤا سەروەت و سامانێ خوە خستیە سەر ناڤێ نۆرهانێ. ئازەر پشتی مرنا سێڤدینی پەیاما وی دگەهینە نۆرهانێ و ل دوو سۆزا خوە یا دابوو سێڤدینی وێ ب تەنێ ناهێلت.

خواندەڤان ڤێ سەرهاتیا سێڤدینی ب رێیا شەش ڤەگێران؛ دەشتی، بەدرخان، برەهیمێ خەربەند، فارسێ رەحیمی، رەمەزان و ئازەر ئامی ناس دکت. گەلەک چیرۆک، مژارێن جڤاکی، سیاسی، دیرۆکی، هزری، رەخنەیی و هێژ بێهتر د شەش بەشێن ڤێ چیرۆکێ دا هەنە و ئەڤ پێکڤە پانۆرامەیەکێ بەرچاڤ دکن.

fredag 29 juli 2022

Viyar

Navê kitêbê: Viyar, temamtirîn çêkirîyê Xudê

Nivîskar: Diyar Eredinî

Weşanxane: Kitêbxaneya Atra li Dihokê

Çapxane: li Tehranê

Sala weşanê: 2020

Hejmara rûpelan: 244 

Romana Viyar behsa viyana du kesan û ya ji ber wê evînê bi serê wan hatî dike. ‌Her çend li ser bergê vê kitêbê nehatibe nivîsîn jî, lê ev berdewamîya romana heman nivîskarî ya berî vê, ya bi navê Êva ye. ji bo bêhtir têgehiştina bûyerên vê romanê dê çêtir be, eger mirov li berahîyê Êvayê bixwîne û paşî vê.

Viyar û Êvayê hez ji yekûdu dikir, lê mamê wê ew ji bo kurê xwe Eşresî dixwest û rê neda Êva şû bi Viyarî bike. Loma her du dildar direvin bo odeyeka binerd û dixwazn tê de, li dûrî xelkî berdewamîyê bi viyan û jiyana xwe bidin. Lê pismamê Êvayê pê dizane ka ew xwe li kî derê vedişêrin û ji derve dergehî li wan digire û wan dihêle bê av û xwarin heta ku nêzîkî mirinê dibin. Lê hevalekê Viyarî pê dihese û wan xilas dike û Eşres li ser hindê dihê girtin û kesek wî di zîndanê da dikuje.

Êva bi slametî ji wê karesatê derdikeve, lê Viyarê wê bo cend salan bêhiş li nexweşxaneyê dimîne. Di vî beşî da em dibînin ku Êvayê kurek ji Viyarî heye û ew li benda hişyarbûna Viyarî ye. Li dawîya dawî jî Viyar ji bêhişîyê radibe û  her du vedigerin ser viyan û jiyana xwe û Êva ducan e.

Yek ji vebêjên romanê Amed e. Ew nivîskar e û hevdîtinê li gel Êvayê, Viyarî û herweha Aryayê jî, hevala berê ya Viyarî dike ji bo ku serhatiya viyana wan bike roman û li dûmahîyê romana wî bi navê Beheşta biçûk dihê çap û belavkirin.

Di vê romanê da, ji bilî çend serhatîyên din yên tê da dihên vegêran, herweha mijarên civakî, derûnî, azadîya raderbrîn û rewşa nivîskar û rewşenbîran tê da dihên behiskirin.

 

ناڤێ کتێبێ: ڤیار، تەمامترین چێکرییێ خودێ

نڤیسکار: دیار ئەرەدنی

وەشانخانە: پەرتووکخانا ئاترا

چاپخانە: ل تەهرانێ

سالا وەشانێ: ٢٠٢٠  

هژمارا ڕووپەلان: ٢٤٤

ڕۆمانا ڤیار بەحسا ڤیانا دو کەسان و یا ژ بەر وێ ئەڤینێ ب سەرێ وان هاتی دکت. ‌هەر چەند ل سەر بەرگێ ڤێ کتێبێ نەهاتبت نڤیسین ژی، لێ ئەڤ بەردەوامیا ڕۆمانا هەمان نڤیسکاری یا بەری ڤێ، یا ب ناڤێ ئێڤا یە. ژ بۆ بێهتر تێگەهشتنا بوویەرێن ڤێ ڕۆمانێ دێ چێتر بت ئەگەر مرۆڤ ل بەراهییێ ئێڤایێ بخوینت و پاشی ڤێ.

ڤیار و ئێڤایێ حەز ژ یەکودو دکر، لێ مامێ وێ ئەو ژ بۆ کورێ خوە ئەشرەسی دخواست و ڕێ نەدا ئێڤا شوو ب ڤیاری بکت. لۆما هەر دو دلدار درەڤن بۆ ئۆدەیەکا بنئەرد و دخوازن تێ دا، ل دووری خەلکی بەردەوامییێ ب ڤیان و ژیانا خوە بدن. لێ پسمامێ ئێڤایێ پێ دزانت کا ئەو خوە ل کی دەرێ ڤەدشێرن و ژ دەرڤە دەرگەهی ل وان دگرت و وان دهێلت بێ ئاڤ و خوارن هەتا کو نێزیکی مرنێ دبن. ڵی هەڤالەکێ ڤیاری پێ دحەست و وان خلاس دکت و ئەشرەس ل سەر هندێ دهێت گرتن و کەسەک وی د زیندانێ دا دکوژت.

ئێڤا ب سلامەتی ژ وێ کارەساتێ دەردکەڤت، لێ ڤیارێ وێ بۆ جەند سالان بێهش ل نەخوەشخانەیێ دمینت. د ڤی بەشی دا ئەم دبینن کو ئێڤایێ کورەک ژ ڤیاری هەیە و ئەو ل بەندا هشیاربوونا ڤیاری یە. ل داوییا داوی ژی ڤیار ژ بێهشییێ ڕادبت و  هەر دو ڤەدگەرن سەر ڤیان و ژیانا خوە و ئێڤا دوجانە.

یەک ژ ڤەبێژێن ڕۆمانێ ئامەدە. ئەو نڤیسکارە و هەڤدیتنێ ل گەل ئێڤایێ، ڤیاری وهەروەها ئاریایێ ژی، هەڤالا بەرێ یا ڤیاری دکت ژ بۆ کو سەرهاتیا ڤیانا وان بکت ڕۆمان و ل دووماهییێ ڕۆمانا وی ب ناڤێ بەهەشتا بچووک دهێت چاپ و بەلاڤکرن.

د ڤێ ڕۆمانێ دا، ژ بلی چەند سەرهاتییێن دی ێین تێ دا دهێن ڤەگێران، هەروەها مژارێن جڤاکی، دەروونی، ئازادییا ڕادەربرین و ڕەوشا نڤیسکار و ڕەوشەنبیران تێ دا دهێن بەحسکرن.


måndag 25 juli 2022

Min tu kuştî da pêkve bjîn

 

Navê kitêbê: Min tu kuştî da pêkve bjîn

Nivîskar: Nizar Bijar

Weşanxane: Kitêbxaneya Cizîrî I Dihokê

Çapxane: Kitêbxaneya Cizîrî I Dihokê

Sala weşanê: 2020

Hejmara rûpelan: 250


 

Romana "Min tu kuştî da pêkve bijîn" romaneka civakî û derûnî ye û mjara wê li ser evîna xortekî ye ku, ji bo bidestveînana wê keça ew hez jê dike, amade ye her tiştê baş û xerab bike.

‌Hedar û Ehmed gelek hez ji yekûdu dikin û carekê, wextê Hedar ji hevdîtina li gel Ehmedî bi tenî vedigeriya mal, kesek ji pişt ve hatê û pateyek da ber dev û navçavên wê û ew bêhiş kir û revand. Dema ku Hedar ji bêhişîyê hişyar bû, wê xwe dît nêvtazî û xwîn li ser textê ew li ser razandî. Ew wesa têgehişt ku destdirêjî bo ser keçînîya wê hatiye kirin.

Zilamê ku di wê odeyê de bû navçavên xwe pêça bûn da ku nehêt naskirin. Wî zilamî rê da wê ku derkeve û biçe mala xwe, lê gef lê kirin û gotê eger ew dengî ji xwe bîne û behsa ya bi serê wê hatî bo kesekî bike, ew dê wêneyên wê yên tazî û rûs belav bike û dê birayê wê bikuje. Wê ew serhatîya xwe bes bo dildarê xwe Ehmedî got. Lê Ehmed li cihê ku di wê tengasîyê da pşitgiriya Hedarê bike, ew derhal peywendîya xwe li gel wê qut dike û wê bi tenê dihêle.

Hedarê ji bilî Ehmedî bawerî bes bi hevalekê xwe hebû ku navê wî Hêja bû û ew bi malbata xwe ve li Elmanyayê bû. Wê pêwendî bi Hêjayî kir û serhatîya xwe jê ra got û daxwaza alîkarîyê jê kir. Hêja ji Elmanya zû li hewara Hedarê hat wî welatê Hedar lêbû û malbata wî jê çûbû Elmanya. Hêjayî wek çareserî pêşniyaz kir ku Hedar şû bi wî bike da rêyê li ber her gotgotk û pirsgrêkekê bigirin. Hedar ji bêgavîyê pêşniyaza wî erê dike û şû bi Hêjayî dike û li gel wî diçe Elmanya.

Babê hêjayî dewlemend bû û li bajêrekê Elmanya xudanê rêzemarkêtan bû û kurê xwe Hêja kir rêveberê gşitî yê wan dikanan. ‌Hêjayî di dema seredana xwe da bo cem Hedarê li welatê jê hatî, bi tirmbêlê li ser rêyekê li zarokekî da bû û zarok demildest miribû. Wî û hevalê wî Rojhatî, yê ku hîngê di tirmbêlê da pê ra bû, ew zarok bir cihekî û binax kir. Evca Rojhatê ku dixwest biçe derveyê welatê xwe ew bi kar îna û digot hêjayî eger ew wî nebe Elmanya ew dê wê nihêniya wî aşkera bike. ‌Hêja ji tirsa wê gefê neçar dibe û Rojhatî dibe Elmanya û dike rêveberê dikaneka xwe. Ew gelek mesrefê lê dike da ku ew wê nihênîya wî ya kuştina zarokî aşkera neke.

Rojhat hînî vexarina meyê û qumarê dibe û di wê heyamê da ew kesekî bi navê Metîn nas dike û karî li dikana ku ew rêveberê wê ye dideyê. Rojhat carekê li ser rêyekê rastî serxweşekî dibe û di navbera wan da dibe şeredev û şeredest û ew di wê rûdanê da wî kesê serxweş dikuje. Ew li ser hindê dihê girtin û zîndanîkirin, lê ji zîndanê direve û rojekê dihê cihê karê Hêjayî û wê rojê Metîn jî li wê derê bû. Hêja bixêrhatina wî dike û qehweyekê dideyê, lê diyar bû ku Hêjayî polîs bi hatina Rojhatî agahdar kiribû. Demê ku polîs bi ser da digirin Rojhat dilgirtî dibe û dikeve û dimire.

Paşî diyar dibe ku Metîn di rastîyê da Ehmed e û ew ji bo peydakirina Hedarê û evîna xwe hatibû Elmanya, lê hedar wî bêhîvî dike û dibêjeyê ku wê nuke jiyana xwe heye û bila ew jî jiyana xwe ava bike. Lê Metîn naxwaze bê Hedarê bijî û xwe ji avahîyekê bilind dihavêje û dimire.

‌Hêja li hember van hemî bûyeran hest bi gunehkarîyê dike û wan hestên xwe û bûyerên li ser destê wî pêk hatibûn di laptopa xwe da dinivîse. Wextê rojekê Hedar wan nivîsên wî di laptopa wî da dixwîne, ji nû ew dizane ku ev hemî ya bi serî wê, bi serê Ehmedî û Rojhatî hatî ji planên mêrê wê Hêjayî bûn. Ew êdî dixwaze wî bikuje û berê debanceya ku Hêjayî bi xwe jê ra kirîbû dideyê, lê Helgurd, birayê Hêjayî û alîkarê wî di pranîya wan bûyeran da, ji pişt ve guleyekê berdideyê. ‌Hedar dimire, Helgurd dihê zîndanîkirin û Hêja di nav xem û janan da dimîne.

 


ناڤێ کتێبێ: من تو کوشتی دا پێکڤە بژین

نڤیسکار: نزار بژار

وەشانخانە: کتێبخانا جزیری ل دهۆکێ

چاپخانە: کتێبخانا جزیری ل دهۆکێ

سالا وەشانێ: ٢٠٢٠

هژمارا ڕووپەلان: ٢٥٠

ڕۆمانا "من تو کوشتی دا پێکڤە بژین" ڕۆمانەکا جڤاکی و دەروونی یە و مژارا وێ ل سەر ئەڤینا خۆرتەکی یە کو، ژ بۆ بدەستڤەئینانا وێ کچا ئەو حەز ژێ دکت ئامادە یە هەر تشتی بکت.

‌هەدار و ئەحمەد گەلەک حەز ژ یەکودو دکن وجارەکێ، وەختێ هەدار ژ هەڤدیتنا ل گەل ئەحمەدی ب تەنی ڤەدگەریا مال، کەسەک ژ پشتڤە هاتێ و پاتەیەک دا بەر دەڤ و ناڤچاڤێن وێ و ئەو بێهش کر و ڕەڤاند. دەمێ کو هەدار ژ بێهشییێ هشیار بوو، وێ خوە دیت نێڤتازی و خوین ل سەر تەختێ ئەو ل سەر ڕازاندی. ئەو وەسا تێگەهشت کو دەستدرێژی بۆ سەر کچینییا وێ هاتیە کرن.

زەلامێ کو د وێ ئۆدەیێ ڤە بوو ناڤچاڤێن خوە پێچا بوون دا کو نەهێت ناسکرن. وی زەلامی ڕێ دا وێ کو دەرکەڤت و بچت مالا خوە، لێ گەف لێ کرن و گۆتێ ئەگەر ئەو دەنگی ژ خوە بینت و بەحسا یا ب سەرێ وێ هاتی بۆ کەسەکی بکت، ئەو دێ وينەیێن وێ یێن تازی و ڕووس بەلاڤ بکت و دێ برایێ وێ کوژت. وێ ئەو سەرهاتییا خوە بەس بۆ دلدارێ خوە ئەحمەدی گۆت. لێ ئەحمەد، ل جهێ کو د وێ تەنگاسییێ دا پشتگریا هەدارێ  بکت، ئەو دەرحال پەیوەندییا خوە ل گەل وێ قوت دکت و وێ ب تەنێ دهێلت.

هەدارێ ژ بلی ئەحمەدی باوەری بەس ب هەڤالەکێ خوە هەبوو کو ناڤێ وی هيژا بوو و ئەو ب مالباتا خوە ڤە ل ئەلمانیایێ بوو. وێ پەیوەندی ب هێژایی کر و سەرهاتییا خوە ژێ ڕا گۆت و داخوازا ئالیکارییێ ژێ کر. هێژا ژ ئەلمانیا زوو ل هەوارا هەدارێ هات وی وەلاتێ هەدار لێ بوو و مالباتا وی ژێ چووبوو ئەلمانیا. هێژایی وەک چارەسەری پێشنیاز کر کو هەدار شوو ب وی بکت دا ڕێیێ ل بەر هەر گۆتگۆتک و پرسگرێکەکێ بگرن. هەدار ژ بێگاڤییێ پێشنیازا وی ئەرێ دکت و شوو ب هێژایی دکت و ل گەل وی دچت ئەلمانیا.

بابێ هێژایی دەولەمەند بوو و ل باژێرەکێ ئەلمانیا خودانێ ڕێزەمارکێتان بوو و کورێ خوە هێژا کر ڕێڤەبەرێ گشتی یێ وان دکانان. ‌هێژا د دەمێ سەرەدانا خوە دا بۆ جەم هەدارێ، ل وەلاتێ ژێ هاتی، ب ترمبێلێ ل سەر ڕێیەکێ ل زارۆکەکی دا بوو و زارۆک دەملدەست مربوو. وی و هەڤالێ وی ڕۆژهاتی یی کو هینگێ د ترمبێلێ دا پێ ڕا بوو، ئەو زارۆک بر جهەکی و بنئاخ کر. ئەڤجا ڕۆژهاتێ کو دخواست بچت دەرڤەیێ وەلاتێ خوە، ئەو ب کار ئینا و دگۆت هێژایی ئەگەر ئەو وی نەبت ئەلمانیا ئەو دی نهێنیا وی ئاشکەرا بکت. ‌هیژا ژ ترسا وێ گەفێ نەچار دبت و ڕۆژهاتی دبت ئەلمانیا و دکت ڕێڤەبەرێ دکانەکا خوە. ئەو گەلەک مەسرەفێ لی دکت دا کو ئەو نهینیا وی یا کوشتنا زارۆکی ئاشکرا نەکت.

ڕۆژهات هینی ڤەخارنا مەی و قومارێ دبت و د وێ هەیامێ دا ئەو کەسەکی ب ناڤێ مـەتین ناس دکت و کاری ل دکانا کو ئەو ڕێڤەبەرێ وێ یە ددتێ. ڕۆژهات جارەکێ ل سەر رێیەکێ ڕاستی سەرخوەشەکی دبت و د د ناڤبەرا وان دا دبت شەرەدەڤ و شەرەدەست و ئەو د وێ روودانێ دا وی کەسێ سەرخوەش دکوژت. ئەو ل سەر هندێ دهێت گرتن و زیندانیکرن، لێ ژ زێندانێ درەڤت و رۆژەکێ دهێت جهێ کارێ هێژایی و وێ ڕۆژێ مەتێن ژی ل وێ دەرێ بوو. هێژا بخێرهاتنا وی دکت و قەهوەیەکێ ددتێ، لێ دیار بوو کو هێژایی پۆلیس ب هاتنا ڕۆژهاتی ئاگاهدار کربوو. دەمێ کو پۆلیس ب سەر دا دگرن ڕۆژهات دلگرتی دبت و دکەڤت و دمرت.

پاشی دیار دبت کو مەتین د ڕاستییێ دا ئەحمەدە و ئەو ژ بۆ پەیداکرنا هەدارێ و ئەڤینا خوە هاتبوو ئەلمانیا، لێ هەدار وی بێهیڤی دکت و دبێژتێ کو وێ نوکە ژیانا خوە هەیە و بلا ئەو ژی ژیانا خوە ئاڤا بکت. لێ مەتین ناخوازت بێ هەدارێ بژیت و خوە ژ ئاڤاهییەکێ بلند دهاڤێژت و دمرت.

‌هێژا ل هەمبەر ڤان هەمی بوویەران هەست ب گونەهکارییێ دکت و وان هەستێن خوە و بوویەرێن ل سەر دەستێ وێ پێک هاتبوون د لاپتۆپا خوە دا دنڤیست. وەختێ ڕۆژەکێ هەدار وان نڤیسێن وی د لاپتۆپا وی دا دخوینت، ژ نوو دزانت کو ئەڤ هەمی یا ب سەری وێ، ب سەری ئەحمەدی و ڕۆژهاتی هاتی ژ پلانێن مێرێ وێ هێژایی بوون. ئەو ئێدی دخوازت وی بکوژت و بەرێ دەبانجەیا کو هێژایی ب خوە ژێ ڕا کریبوو ددتێ، لي هەلگورد، برایێ هێژایی و ئالیکارێ وی د پرانیا وان بوویەران دا، ژ پشت ڤەگولەیەکێ بەرددتێ. ‌هەدار دمرت، هەلگورد دهێت زیندانیکرن و هێژا د ناڤ خەم و ژانان دا دمینت.

söndag 3 juli 2022

Şape

Navê kitêbê: Şape

Nivîskar: Edrîs Asihî

Weşanxane:

Çapxane: Çapxaneya Zana

Sala weşanê: 2017

Hejmara rûpelan: 257


 

Şape li ser enfala 1988ê ya bo ser devera Behdînanê ye û li bin gotina diyarîyê, ya li pêşîya kitêbê da ye, hatiye nivîsîn ku rûdanên vê romanê ji serpêhatîyeka rastîn hatine wergirtin.

Şerê Îraq û Îanê bi dawî hatiye û Îraqê berê leşker û cebilixaneya xwe daye Kurdistanê. Meh tebaxa 1988ê ye û qonaxa şeşem ya hêrişa enfalê berbûye ser Behdînanê. Di vê hêrşê da Îraq her core çekî bi kar diîne û di nav da yê kîmiyayî jî û hemî gund û xelkê deverê ketine ber lihîya ‌wê hêrşê.

Gulê bi sê zarokên xwe yên biçûk ve li gundî ye û ducan e. Mêrê wê Rizgar pêşmerge ye û li ser erkê xwe ye. Lê ji ber rewşa nearam, hêrşa Îraqê û tirsa lêdana çekê kîmyayî û jinavbirina xelkî briyar hatiye dan ku xelk gundan, berî hêrşa kîmyayî û nêzîkbûna leşkerê îraqî, bihêlin û ber bi sinoran birevin. Rizgar jî her di wan rojan da dihê mal. Ew çend roj in jina wî kurek bûye û Gulê di rewşeka nebaş da ye û xwîn ji ber diçe. Reweşa zarokî jî nebaş e û şîrê dayika wî ya lawaz têrê nake û ji ber birsê girîya zarokî ranawste.

Rizgar bi jin û zaokên xwe û bi xelkê gundî re her tşitê xwe dihêlin û ber bi sinoran direvin. Gulê bi rêyê da gelek bêhêz dibe û şîr bo zarokî bi yekcarî di çiçkên wê da namîne û zarok jî ji bêşîrîyê berdewam digirî û her ku diçû lawaztir dibû. Dema ku da li cehdeyê, ber bi bakur derbas bin, diviyaba kesê deng ji xwe neînaba û zarok jî negiriyabana da ku haya çete û serbazên îraqî, yên li hindav rêyê bûn, ji xelkî neba. Loma û ji bo ku jina wî û hersê zarok û xelkê din xwe bi silametî derbas bikin aliyê din yê cehdeyê, Rizgar zarokê xwe yê çendrojî, yê nîvmirî, li bin siha kevirekî dihêle û bi yên din re cehdeyê derbas dike. Ew paşî, li ser txûbên bakur jina xwe bi wê rastîyê agahdar dike. Jin ji ber hindî rastî tirawma û nexweşiya derûnî dibe.

Ew li kempa penaberan li Amedê bicihـ dibin . Rizgar bi alîkariya kurdekê bakur karekî dike. Û li ser wî karî zelamekê din yê başûr ku li kempa Mêrdînê bû nas dike. Ji serhatîya wî zelamî diyar dibe ku ew bi malbata xwe ve, di dema revê di heman rêyê da  û li ser şopa wan hatibûn. Wan bi rê ve zarokek li ber kevirekî dîtibû û wan bi xwe ra îna û ew sax e û du salî ye. Êdî xuya dibe ku ew zarok kurê Rizgarî û Gulê bû. Li dawiya romanê zarok li wan dihê vegerandin, lê Gulê tehemila wê keyfa mezin nake û jiyana xwe ji dest dide.

Ji bilî wê ku xwendevan di xwendina vê berhemê da dibe şahidê karesata enfalan û ya bi serê xelkê başûrê Kurdistanê hatî, reftara leşkerê îraqî û paşî yê tirk li ser sinoran û jiyana li kempên penaberîyê, ew herweha jî helwêsta kurdên bakur li hember birayên xwe yên başûr û pşitgriya wan ya di wê dema dijwar da dibîne.     

 

ناڤێ کتێبێ: شاپە

نڤیسکار: ئەدریس ئاسیهی

وەشانخانە:

چاپخانە: چاپخانا زانا

سالا وەشانێ: ٢٠١٧

هژمارا ڕووپەلان: ٢٥٧

شاپە ل سەر ئەنفالا ١٩٨٨ێ یا بۆ سەر دەڤەرا بەهدینانێ یە و ل بن گۆتنا دیارییێ، یا ل پێشییا کتێبێ دا یە، هاتیە نڤیسین کو روودانێن ڤێ رۆمانێ ژ سەرپێهاتییەکا راست هاتنە وەرگرتن.

شەرێ عیراق و ئیرانێ ب داوی هاتیە و عیراقێ بەرێ لەشکەر و جەبلخانەیا خوە دایە کوردستانێ. مەها تەباخا ١٩٨٨ێ یە و قۆناغا شەشەم یا هێرشا ئەنفالێ بەربوویە سەر بەهدینانێ. د ڤێ هێرشێ دا عیراق هەر جۆرە چەکی ب کار دئینت و د ناڤ دا یێ کیمیایی ژی و هەمی گوند و خەلکێ دەڤەرێ کەتنە بەر لهیا ‌وێ هێرشێ.

گولێ ب سێ زارۆکێن خوە یێن بچووک ڤە ل گوندی یە و دووجانە. مێرێ وێ رزگار پێشمەرگە یە و ل سەر ئەرکێ خوە یە. لێ ژ بەر رەوشا نەئارام، هێرشا عیراقێ و ترسا لێدانا چەکێ کیمیایی بریار هاتیە دان کو خلک گوندان، بەری هێرشا کیمیایی و نیزیکبوونا لەشکەرێ عیراقێ، بهێلن و بەر ب سنۆران برەڤن. رزگار ژی هەر د وان رۆژان دا دهێت مال. ئەو چەند رۆژن ژنا وی کورەک بوویە و گولێ د رەوشەکا نەباش دا یە و خوین ژ بەر دچت. ردەشا زارۆکی ژی نەباشە و شیرێ دایکا وی یا لاواز تێرا ناکت و ژ بەر برسێ گرییا زارۆکی راناوەستت.

رزگار و ژن و زاۆکێن خوە ب خەلکێ گوندی را هەر تشتێ خوە دهێلن و بەر ب سنۆران درەڤن. گولێ ب رێیێ دا گەلەک بێهێز دبت و شیر بۆ زارۆکی ب یەکجاری د چچکێن وێ دا نامینت و زارۆک ژی ژ بێشیرییێ بەردەوام دگریت و هەر کو دچت لاوازتر دبت. دەما کو دا ل جەهدەیێ بەر ب باکور دەرباس بن، دڤیاباکەسێ دەنگ ژ خوە نەئینابا و زارۆک ژی نەگریابان دا کو هایا چەتە و سەربازێن عیراقی ژ خەلکێ نەبا. لۆما و ژ بۆ کو ژنا وی و هەرسێ زارۆک و خەلکێ دی ب سلامەتی خوە دەرباس بکن ئالیێ دی یێ جەهدەیێ ، رزگار زارۆکێ خوە یی چەندرۆژی، یێ نیڤمری، ل بن سها کەڤرەکی دهێلت و ب یێن دی را جەهدەیێ دەرباس دکت. ئەو پاشی، ل سەر تخووبێن باکور ژنا خوە ب وێ راستیێ ئاگاهدار دکت. ژن ژ بەر هندی راستی تراوما و نەخوەشیێن دەروونی دبت.

ئەو ل کەمپا پەنابەران ل ئامەدێ بجهـ دبن. رزگار ب ئالیکاریا کوردەکێ باکور کارەکی دکت. ئو ل سەر وی کاری زەلامەکێ دی یێ باشوور کو ل کەمپا مێردینێ بوو ناس دکت. ژ سەرهاتییا وی زەلامی دیار دبت کو ئەو ب مالباتا خوە ڤە، د دەما رەڤێ دا، د هەمان رێیێ دا و ل سەر شۆپا وان هاتبوون. ، وان ب رێ ڤە زارۆکەک ل بەر کەڤرەکی دیتبوو و وان ب خوە را ئینا و ئەو ساخە و دو سالی یە. ل داویا رۆمانێ زارۆک ل وان دهێت ڤەگەراندن، لێ گولی تەحەمللا وێ کەیفا مەزن ناکت و ژیانا خوە ژ دەست ددت.

ژ بلی وێ کو خواندەڤان ل گەل خواندنا ڤێ بەرهەمێ دبت شاهدێ کارەساتا ئەنفالان و یا ب سەرێ خەلکێ باشوورێ کوردستانێ هاتی، رەفتارا لەشکەرێ عیراقێ و پاشی یێ ترکی ل سەر سنۆران و ژیانا ل کەمپێن پەنابەرییێ، ئەو هەروەها ژی هەلوێستا کوردێن باکور ل هەمبەر برایێن خوە یێن باشوور و پشتگرییا وان د وی دەمێ دژوار دا بینت.   


onsdag 15 juni 2022

Frîşta êşanê

 

Navê kitêbê: Frîşta êşanê
Nivîskar: Elind Kurdî
Weşanxane:
Çapxane:
Sala weşanê: 2020
Hejmara rûpelan: 151


 

Evîna keç û kuran û hilbijartina wan ya di navbera evîna durist yan ya yekalî da babetê serekî yê romana civakî Frîşta êşanê ye.

Êrêk xurtekê 24 salî ye, wî xwendina xwe ya zanîngehê timam kiriye. Ew her roj diçe bajêrî û bo xwe li dû şolekî digerhe. Ew wextê firavînê jî diçe baxekî û li wê derê, wê kêk û ava hinaran, ya ku dayika wî jê ra kiriye di çanitkê wî da, dixwe û vedixwe. Ew carekê li wî baxî pîremêrekî bi navê Karlî nas dike û dibin heval. Her li wê derê jî çavên wî bi zilamekî dikevin ku ji kinc û sîmayê wî diyar dibû ku hejar û bê mal û lal e. Bala wî hîngê ketibû ser wê ku Karlî ew zilam nas dikir û çavê xwe didayê. Wî jî her roj parçeyeka kêka xwe û hinek ava hinaran da wî zlamî.

Karl ji Êrêkî ra çîroka xurtekî dibêje û ew li hev dihên ku her roj li wê derê hevûdu bibînin û Karl her roj parçeyeka wê çîrokê jê ra vegêre.

Naveroka çîrokê li ser xurtekî ye bi navê Rîkardî. Xurt ji bo xwendina li zanîngehê diçe bajêrekê dî û li wê derê keçekê bi navê Arya nas dike û lê aşiq dibe. Lê Arya ne pê ra ye û ne jê vediqete û viyaneka dualî di navbera wan da pêk nayê. Ev viyana bêhtir ji rexekî ve, Rîkardî dêşîne û ew ji ber kartêkirina wê jî xwendina xwe dihêle û sewdaser dibe û wekî rev ji wê hemiyê berê xwe dide serbazîyê. Lê ji ber rewşa derûnî ya ne saxlem namîne di serbazîyê da û dema vedigere mal dibîne ku xanîyê wan şewtiye û dêûbavên wî di wê bûyerê da jiyana xwe ji dest daye.

Vebêjê çîrokê Karl dimire, lê ew dawîya çîrokê nivîskê dihêle nik hevjîna xwe û ew jî wê dide Êrêkî û dbêjeyê ku mêrê wê xwestiye ku Êrêk çavê xwe bide wî zilamê hejar û bêmal yê li baxî. Û Êrêk ji xwandina dûmahîya çîrokê dizane ku ji ber ya bi serê wî hatî, Rîkardî hişê xwe ji dest dabû, lal bû û bê mal û xweyî li bajêrî digerhe. Ew ji nû têgehişt ku ew zilamê hejar û bêmal yê ku wî li baxî, li gel Karlî nas kiribû, Rîkard bi xwe bû yê ku Karlî serhatîya wî digot. Loma ew bi lez diçe wî baxî, lê êdî dereng bû û Rîkard miribû.

Serhatîya Êrêkî bi xwe berûvajî ya Rîkardî bi dawî dihê. Êrêk û Zuya ku bibûne hevalên gelek nêzîk û danûstandina wan bi yekûdu ra gelek baş bû û li ser her tiştî vekirî li gel yekûdu diaxiftin, Hez ji hevûdu dikin. Ew hevjînîyê pêk diînin û du zarokên wan çêdibin û yê sêyê jî bi rê da ye.

 

ناڤێ کتێبێ: فریشتا ئێشانێ

نڤیسکار: ئەلند کوردی

وەشانخانە:

چاپخانە:

سالا وەشانێ: ٢٠٢٠

هژمارا ڕووپەلان: ١٥١

ئەڤینا کچ و کوران و هلبژارتنا وان یا د ناڤبەرا ئەڤینا دورست یان یا یەکئالی دا بابەتێ سەرەکی یێ ڕۆمانا جڤاکی فریشتا ئێشانێ یە.

ئێرێک خورتەکێ ٢٤ سالی یە، وی خواندنا خوە یا زانینگەهێ تمام کریە. ئەو هەر ڕۆژ دچت باژێری و بۆ خوە ل دوو شۆلەکی دگەرهت. وەختێ فراڤینێ ژی دچت باغەکی و ل وێ دەرێ، وێ کێک و ئاڤا هناران یا کو دایکا وی ژێ ڕا کریە د چانتکێ وی دا دخوت و ڤەدخوت. ئەو جارەکێ ل وی باغی پیرەمێرەکی ب ناڤێ کارلی ناس دکت و دبن هەڤال. هەر ل وێ دەرێ ژی چاڤێن وی ب زلامەکی دکەڤن کو ژ کنج و سیمایێ وی دیار دبوو کو هەژار و بێ مال و لالە. بالا وی هینگێ کەفتبوو سەر وێ کو كارلی ئەو زلام ناس دکر و چاڤێ خوە ددایێ. وی ژی هەر ڕۆژ پارچەیەکا کێکا خوە و هندەک ئاڤا هنارا دا وی زلامی.

كارل ژ ئێرێکی ڕا چیرۆکا خورتەکی دبێژت و ئەو ل هەڤ دهێن کو هەر ڕۆژ ل وێ دەرێ هەڤودو ببینن و کارل هەر ڕۆژ پارچەیەکا وێ چیرۆکێ ژێ ڕا ڤەگێرت.

 ناڤەرۆکا چیرۆکێ ل سەر خورتەکی یە ب ناڤێ ڕیکاردی. خورت ژ بۆ خواندنا ل زانینگەهێ دچت باژێرەکێ دی و ل وێ دەرێ کچەکێ ب ناڤێ ئاریا ناس دکت و لێ عاشق دبت. لی ئاریا نە پێ ڕا یە و نە ژێ ڤەدقەتت و ڤیانەکا دوئالی د ناڤبەرا وان دا پێک ناهێت. ئەڤ ڤیانا بێهتر ژ ڕەخەکی ڤە، ڕیکاردی دئێشینت و ئەو ژ بەر کارتێکرنا وێ ژی خواندنا خوە دهێلت و سەوداسەر دبت و وەکی ڕەڤ ژ وێ هەمیێ بەرێ خوە ددت سەربازییێ. ڵی ژ بەر ڕەوشا دەروونی یا نە ساخلەم نامینت د سەربازییێ دا و دەمێ ڤەدگەرت مال دبینت کو خانییێ وان شەوتیە و دایبابێن وی د وێ بوویەرێ دا ژیانا خوە ژ دەست دایە.

ڤەبێژێ چیرۆکێ کارل دمرت، لێ ئەو داوییا چیرۆکێ نڤیسکێ دهێلت نک هەڤژینا خوە و ئەو ژی وێ ددت ئێرێکی و دبێژتێ کو مێرێ وێ خواستیە کو ئێرێک چاڤێ خوە بدت وی زلامێ هەژار و بیمال یێ ل باغی. ئو ئێرێک ژ خواندنا دووماهیا چیرۆکێ دزانت کو ژ بەر یا ب سەرێ وی هاتی، ڕێکاردی هشێ خوە ژ دەست دا ، لال بوو و بێ مال و خوەیی ل باژیری دگەرهت. ئەو ژ نوو تێگەهشت کو ئەو زلامێ هەژار و بێمال یێ کو وی ل باغی، ل گەل کارلی ناس کربوو ڕیکارد ب خوە بوو یێ کو كارلی سەرهاتییا وی دگۆت. لۆما ئەو ب لەز دچت وی باغی، لێ ئێدی درەنگ بوو و ڕیکارد مربوو.

سەرهاتیا ئێرێکی ب خوە بەروڤاژی یا ڕیکاردی ب داوی دهێت. ئێرێک و زویا کو ببونە هەڤالێن گەلەک نێزیک و دانوستاندنا وان ب یەکودو ڕا گەلەک باش بوو و ل سەر هەر تشتی ڤەکری ل گەل یەکودو دئاخفتن، حەز ژ هەڤودو دکن. ئەو هەڤژینیێ پێک دئینن و دو زارۆکێن وان چێدبن و یێ سێیێ ژی ب ڕێ دا یە.

 

måndag 13 juni 2022

Ûlîviya

Navê ktêbê: Ûlîviya

Nvîskar: Milet Mihemed

Weşanxane: Kitêbxaneya Czîrî

Çapxane: Li Tehranê

Sala weşanê: 2020

Hejmara rûpelan: 197 


 

Mjara romana Ûlîviya civakî ye û bêhtir li ser jin û mêran û pêwendiyên wan li gel yekûdu û bi derdorê ra û kartêkirina wê çendê li ser jiyan û paşeroja wan e.

Em her ji du berperên destpêkê têdigehin ku nivîskara vê serhatîyê Ûlîviya ye. Ew 25 salî ye û li Kalîforniyayê dxwîne û kar dike. Ew çîroka jinekê vedibêje ku ew pê hatiye navkirin, anku navê wê jî Ûlîviya bû.

Ûlîviya şûyekê bê dlê xwe kiribû û mêrê wê yê serbaz berdewam reftareka gelek xerab li gel dikir û ew ji bo wî wek xidama malê bû. Xwezûrê wê yê meyvexor jî, ku li mala wê bû, barê wê hêj girantir kiribû. Ji bilî vê jî efserê berpirsiyar ji mêrê wê, dilê xwe biribûyê û ew ji xwe ra diviya.

Ûlîviya li kargeheka zeytûnan kar dikir û di wextê çinîna zeytûnan da Arêv nas kir û herduyan hez ji yekûdu kir. Barê Ûlîviyayê bi nasîna Arêvî siviktir bû û dema ew didît êş û sergêjiyên malê ji bîr dkirin û hêvîyek di jiyanê da jê ra çêdibû.

Bûyer gelek bi lezgînî çêdbin û di nava wan da mêr, xezûr û efser dmirin. Ûlîviya vedigere malbaba xwe û li gulxaneyekê kar dike, lê her dil û hzira wê li dû Arêvî ye, yê ku li bajêrekê din e. Ew û Arêv li dûmahiyê, di rewşeka aloz da digehin yekûdu.

Çend mijarên din jî di vê prtûkê da hatine livandin, wek hezjêkirina du kesên ji du dînên cuda ji hevûdu û karvedanên wê di nav dorhêlê da.

 

 

ناڤێ کتێبێ: ئولیڤیا

نڤیسکار: مللەت محەمەد

وەشانخانە: کتێبخانا جزیری

چاپخانە: ل تەهرانێ

سالا وەشانێ: ٢٠٢٠

هژمارا ڕووپەلان: ١٩٧

 

مژارا ڕۆمانا ئولیڤیا جڤاکی یە و بێهتر ل سەر ژن و مێران و پيوەندیێن وان ل گەل یەکودو و ب دەردۆرێ را و کارتێکرنا وێ چەندێ ل سەر ژیان و پاشەرۆژا وانە.

ئەم هەر ژ دو بەرپەرێن دەستپێکێ تێدگەهن کو نڤیسکارا ڤێ سەرهاتیێ ئولیڤیا یە. ئەو ٢٥ سالی یە و ل کالیفۆرنیا دخوینت و کار دکت. ئەو چیرۆکا ژنەکێ ڤەدبێژت کو ئەو پێ هاتیە ناڤکرن، ئانکو ناڤێ وێ ژی ئولیڤیا بوو.

ئولیڤیا شوویەکێ بێ دلێ خوە کربوو و مێری وێ یێ سەرباز بەردەوام رەفتارەکا گەلەک خەراب ل گەل دکر و ئەو ژ بۆ وی وەک خداما مالێ بوو. خوەزوورێ وێ یێ مەیڤەخۆر ژی، کو ل مالا وێ بوو، بارێ وێ هێژ گرانتر کربوو. ژ بلی ڤێ ژی ئەفسەرێ بەرپرسیار ژ مێرێ وێ، دلێ خوە بربوویێ و ئەو ژ خوە را دڤیا.

ئولیڤیا ل کارگەهەکا زەیتوونان کار دکر و د وەختێ چنینا زەیتوونان دا ئارێڤ ناس کر و هەردویان حەز ژ یەکودو کر. بارێ ئولیڤیا ب ناسینا ئارێڤی سڤکتر بوو و دەمێ ئەو ددیت ئێش و سەرگێژیێن مالێ ژ بیر دکرن و هیڤیەک د ژیانێ دا ژێ را چێدبوو.

 بوویەر گەلەک ب لەزگینی چێدبن و د ناڤا وان دا مێر، خەزوور و ئەفسەر دمرن. ئولیڤیا ڤەدگرە مالبابا خوە و ل گولخانەیەکێ کار دکت، لێ هەر دل و هزرا وێ ل دوو ئارێڤی یە یێ کو ل باژێرەکی دی یە. ئەو و ئارێڤ ل دووماهیێ د رەوشەکا ئالۆز دا دگەهن یەکودو.

چەند مژارێن دی ژی د ڤێ پرتووکێ دا هاتنە لڤاندن، وەک حەزژێکرنا دو کەسێن ژ دو دینێن جودا ژ هەڤودو و کارڤەدانێن وێ د ناڤ دۆرهێلێ دا.


fredag 3 juni 2022

Jiyanname di romana Kurê Zinarê serbilind ya Sidqî Hirorî da

 

Jiyanname di romana Kurê Zinarê serbilind ya Sidqî Hirorî da, Abdi Haji Mohammed û Ramadan Haji Qader.

Kovara zanîngeha Dihokê, perbenda: 24, hejmar 2, (Zanistên mirovayetî û komelnasî), 2021.

 

ژیاننامه‌ د ڕۆمانا كورێ زنارێ سه‌ربلند یا سدقی هرۆری دا   

عەبدی ‌حاجی محەمەد و رەمەزان حەجی قادر، کۆڤارا زانکۆیا دهوک، پەربەندا: ٢٤، ژمارە: ٢، (زانستێن مرۆڤایەتی و کۆمەلناسی)، ٢٠٢١.

 

https://journal.uod.ac/index.php/uodjournal/article/view/1453

Têkelbûna şi’rê d romanên Sidqî Hirorî da

 

Têkelbûna şi’rê d romanên Sidqî Hirorî da, Abdi Haji Mohammed û Ramadan Haji Qader.

Kovara zanîngeha Dihokê, perbenda: 25, hejmar 1, (Zanistên mirovayetî û komelnasî), 2022.

 

سدقى هرۆرى داتێكه‌لبوونا شیعرێ د رۆمانێن 

عەبدی ‌حاجی محەمەد و رەمەزان حەجی قادر، کۆڤارا زانکۆیا دهوک، پەربەندا: ٢٥، ژمارە: ١، (زانستێن مرۆڤایەتی و کۆمەلناسی)، ٢٠٢٢.

 

https://journal.uod.ac/index.php/uodjournal/article/view/1568