Naxên derizî

Navê kitêbê: Naxên Derizî
Nivîskar: Umêd Segvan
Weşanxane: Pertûkxaneya Xanî li Dihokê
Çapxane: Rênma li Silêmaniyê
Sala weşanê: 2016
Hejmara rûpelan: 275

 

Arêşeyên civakî û bandora wan ya domdirêj li ser kesên pê têkildar, rewşa zarokên hejar û bê semyan û ji kolanan ra hiştî, ji babetên serekî yên romana civakî ya bi navê Naxên derizî ye.

Zamdar yekaneyê dêûbavên xwe yên hejar e. Dilop, keҫa cîranan û şagirda heman dibistana wî, hez jê dike û xwe jê nêzîk dike, ew wê dostînîya wê naxwaze û gotinên kirêt dibêjeyê. Ew jî ji ber ku wî kerb ji dilopan vedibû û zivistanan ji ber dilopan nedikarî di odeya malê de binve.

Zamdarê sinêle xwe ji xelkî dûr digire û direve nava xwe û xeyalan û di wê hemiyê de xwe yê wênegir û kevalҫêker peyda dike. Ew bi derbasbûna wextî ra hest pê dike ku wî dilê Dilopê şikandiye û ew karekê nebaş bû.

Babê Zamdarî dibe kadirê partiyekê û piştî serhildanê dibe berpirs û dewlemend û rewşa wan ya aborî pir baş dibe. Zamdar hest bi kêmasiyekê dike û gazindeyan ji bejna xwe ya kurt dike û bab, ji bo ҫareseriyê wî dibe cem doktoran. Zamdar li Peymangeha hunerên ciwan dixwîne û li wê derê du keҫan nas dike, Endêşe û û Meyav û dilê wî dikeve Meyavê. Lê Endêşe bi huner û bizivokiya xwe berê wî bide xwe û kerbê li hember Meyavê di nav wî da diҫîne. Kerba zamdarî ji Meyavê digehe wê astê ku ew tabloyeka wê ya rûs ҫêdike û bi dîwarekê peymangehê ve dadileqîne. Meyav gelek bi wê reftara wî diêşe û bo demekî ji peymangehê vediqete.

Zamdar, paşî pê dizane ku Meyav heman ew Dilop e ya ku wî di zarokîniyê de dexisandî û kirêtkirî. Gelek ji wê reftara xwe êciz dibe, dev ji Endêşeyê ber dide û dibe hevalê nêzîk yê Meyavê û bê razîbûna babê xwe pê dizewice û ji mala babê xwe cida dibe û kurekê wan cêdibe.

Bab, yê dewlemend û xudan desthilat bela xwe ji Zamdarî venake û şerê gumanê pê ra dike, ji bo ku ew dev ji jina xwe berbide. Wî dibe cem doktorekî û fehesekê jê ra dike û li gor dokotrî encamên fehsê nîşan didin ku wî zarok nabin, anku ew kurê Dilopê, ne yê wî ye. Ev pir kar dike ser wî û roj bo rojê guman û kerb li hember Dilopê li cem wî mezintir dibe û rojekê li bin wan givaşan bi kêrê êrişê dike ser Dilopê û wê di xwînê da bê liv dihêle.

Ji ber peywendiyên babê, ew nayê girtin û Zamdarê weha têgehiştibû ku wî Dilop kuştiye û nedizanî ka ҫi bi serê kurê Dilopê hatiye diҫe Fransayê. Ew li Fransayê wî doktorî dibîne yê ku fehis jê ra kiribû û gotibûyê ku wî zarok nabin. Ji wî doktorî dizane ku ew direw bû û babê wî jê xwestibû ew weha bibêjeyê da ku ew jina xwe bihêle. Babê wî dimire û ew piştî yazde salên li derve vedigre bajarê xwe û li ser hunera wênegirtin û kevalҫêkirinê berdewam dibe û gelek navdar dibe.

Ew rojekê kurekê biҫûk yê hejar û cigarefiroş li ser cehdeyekê dibîne, wî wêne dike û resmekî jê ҫêdike û ew keval bi nav û deng dibe û giran tê firotin. Ew zarok Kejo ye û qaşo bê dayik û bab e û bi dapîra xwe ya nexweş û hejar ra dijî. Kejo wî wêneyê xwe li dikana kevalfiroşekî dibîne û hewlên dizîna wî wêneyê dide û ji ber wê ҫendê rastî arêşeyan dibe, lê di dawiyê da wî didze.

Zamdar kesekê masîgir bi navê Mîrxan û keҫekê li mala wî bi navê Kevan, ku gotin û reftarên wê û heta dêmê wê jî wek Dilopê bûn nas dike û bi Kevanê ra dibe dost. Di nava vê heyama mana xwe da li bajarê xwe, ji hejmareka jê ra nenas peyam dihên, hemî jî gef in û gotinên peywendî bi kuştina Dilopê ve ne.

Gumana ku Dilop sax e û ev peyamên wê ne, di nav wî da bihêz dikeve û ji wî efserê berpirsiyar ji dosyeya Dilopê dizane ku wan kelexê wê li cihê bûyerê nedîtibû. Êdî ew têdigehe ku Kevan bi xwe Dilop e.

Ew berê tirimbêla xwe dide wê kolan û mala ku wî ew gelek caran li ber derî dîtibû. Di heman gavê da Dilop, ya ku ku kurê xwe Kejo peyda kiribû, ji wê malê derdikeve û li ser cehdeyê dixwaze taksiyekê bigre û bi kurê xwe ra dûr, ber bi rojhilatê ve biҫe. Aha di wê kêliyê da Zamdar bi tirimbêla xwe ya bi lez dihajot diyar dibe û bê heza xwe li her duyan dide û wan dikuje. Ew dihê girtin û xwe li zîndanê dikuje.

Serhatiyên di vê berhemê da gelek in û bi taybetî serhatiya Kejoyî û hevalên wî yên zarok. Herweha ҫîroka Mojganê ya ku dihê neҫarkirin ku bibe pêguhorka birayê xwe û ka ҫi hat serê wê. Cîroka Xelekî û babê wî yê li ber ҫavên wî leşfiroşî bi dayika wî dikir. Ҫîroka Mîrxanê masîgir û pêşmergetiya wî û hêj kesên din bi sohbet û serhatiyên xwe ve.

 

 

ناڤێ کتێبێ: ناخێن دەرزی

نڤیسکار: ئومێد سەگڤان

وەشانخانە: پەرتووکخانەیا خانی ل دهۆکێ

چاپخانە: رێنما ل سلێمانیێ

سالا وەشانێ: ٢٠١٦

هەژمارا ڕووپەلان:

 

ئارێشه‌یێن جڤاکی و باندۆرا وان یا دۆمدرێژ ل سه‌ر که‌سێن پێ تێکلدار، ڕه‌وشا زارۆکێن هه‌ژار و بێ سه‌میان و ژ کۆلانان ڕا هشتی، ژ بابه‌تێن سه‌ره‌کی یێن ڕۆمانا جڤاکی یا ب ناڤێ ناخێن ده‌رزی یه.‌

زامدار یه‌کانه‌یێ دێوباڤێن خوه‌ یێن هه‌ژاره‌. ده‌مێ دلۆپ، که‌چا جیرانان و شاگردا هه‌مان دبستانا وی، حه‌ز ژێ دکه‌ و خوه‌ ژێ نێزیک دکه‌، ئه‌و وێ دۆستینیا وێ ناخوازه‌ و گۆتنێن کرێت دبێژه‌یێ. ئەو ژی ژ بەر کو وی کەرب ژ دلۆپان ڤەدبوو و زڤستانان ژ بەر دلۆپان نەدکاری د ئۆدەیا مالێ دا بنڤە.

‌زامدارێ سنێله‌ خوه‌ ژ خه‌لکی دوور دگره‌ و دره‌ڤه‌ ناڤا خوه‌ و خه‌یالان و د وێ هه‌میێ ده‌ خوه‌ یێ وێنه‌گر و که‌ڤالچێکه‌ر په‌یدا دکه‌. ئه‌و ب ده‌رباسبوونا وه‌ختی ڕا هه‌ست پێ دکه‌ کو وی دلێ دلۆپێ شکاندیه‌ و ئه‌و کاره‌کێ نه‌باش بوو.

بابێ زامداری دبه‌ کادرێ پارتیه‌کێ و پشتی سه‌رهلدانێ دبه‌ به‌رپرس و ده‌وله‌مه‌ند و ڕه‌وشا وان یا ئابۆری پر باش دبه‌. زامدار هه‌ست ب کێماسیه‌کێ دکه‌ و گازنده‌یان ژ به‌ژنا خوه‌ یا کورت دکه‌ و باب، ژ بۆ چارەسەریێ وی دبە جەم دکتۆران.  زامدار ل په‌یمانگه‌ها هونه‌رێن جوان دخوینه‌ و ل وێ ده‌رێ دو که‌چان ناس دکه‌؛ ئه‌ندێشه‌ و مه‌یاڤ و دلێ وی دکه‌ڤه‌ مه‌یاڤێ. لێ ئه‌ندێشه‌ ب هونەر و بزڤۆکیا خوه‌ به‌رێ وی دده‌ خوه‌ و که‌ربێ ل هه‌مبه‌ر مه‌یاڤێ د ناڤ وی دا دچینه‌. که‌ربا زامداری ژ مه‌یاڤێ دگه‌هه‌ وێ ئاستێ کو ئه‌و تابلۆیەکا وێ یا ڕووس چێدکه‌ و ب دیواره‌کێ په‌یمانگه‌هێ ڤه‌ دادله‌قینه‌. مه‌یاڤ گه‌له‌ک ب وێ ڕه‌فتارا وی دئێشه‌ و بۆ ده‌مه‌کی ژ په‌یمانگه‌هێ ڤه‌دقه‌ته.‌

زامدار، پاشی پێ دزانه‌ کو مه‌یاڤ‌ هه‌مان ئه‌و دلۆپه‌ یا کو وی د زارۆکینیێ دا ده‌خساندی و کرێتکری. گه‌له‌ک ژ وێ ڕه‌فتارا خوه‌ عێجز دبە‌، ده‌ڤ ژ ئه‌ندێشه‌یێ به‌ر دده‌ و دبه‌ هه‌ڤالێ نێزیک یێ مه‌یاڤێ و بێ ڕازیبوونا بابێ خوه‌ پێ دزه‌وجه‌ و ژ مالا بابێ خوه‌ جدا دبه‌ و کوره‌کێ وان چێدبه.‌

باب، یێ ده‌وله‌مه‌ند و خودان ده‌ستهلات، به‌لا خوه‌ ژ زامداری ڤه‌ناکه‌ و شه‌رێ گومانێ پێ ڕا دکه‌ ژ بۆ کو ئه‌و ده‌ڤ ژ ژنا خوه‌ به‌ربده‌. وی دبه‌ جه‌م دکتۆره‌کی و پشکنینەکێ ژێ ڕا دکه‌ و ل گۆر دکتۆری ئه‌نجامێن فه‌حسێ نیشان ددن کو وی زارۆک نابن، ئانکو ئه‌و کورێ دلۆپێ، نە یێ وی یە. ئه‌ڤ پر کار دکه‌ سه‌ر وی و ڕۆژ بۆ ڕۆژێ گومان و که‌رب ل هه‌مبه‌ر دلۆپێ ل جه‌م وی مه‌زنتر دبه‌ و ڕۆژه‌کێ ل بن وان گڤاشان ب کێرێ ئێرشێ دکه‌ سه‌ر دلۆپێ و وێ د خوینێ دا بێ لڤ دهێله.‌

ژ به‌ر په‌یوه‌ندیێن بابێ، ئه‌و نایێ گرتن و زامدارێ  وەها تێگەهشتبوو کو وی دلۆپ کوشتیە و نه‌دزانی کا چ ب سه‌رێ کورێ دلۆپێ ژی هاتیه‌ دچه‌ فرانسایێ. ئه‌و ل فرانسایێ وی دکتۆری دبینه‌ یێ کو فه‌حس ژێ ڕا کربوو و گۆتبوویێ کو وی زارۆک نابن. ژ وی دکتۆری دزانه‌ کو ئه‌و دره‌و بوو و بابێ وی ژێ خوه‌ستبوو ئه‌و وه‌ها ببێژه‌یێ دا کو ئه‌و ژنا خوه‌ بهێله‌. بابێ وی دمره‌ و ئه‌و پشتی یازده‌ سالێن ل ده‌رڤه‌ ڤه‌دگره‌ باژارێ خوه‌ و ل سه‌ر هونه‌را وێنه‌گرتن و که‌ڤالچێکرنێ به‌رده‌وام دبه‌ و گه‌له‌ک ناڤدار دبه.‌

ئه‌و ڕۆژه‌کێ کوره‌کێ بچووک یێ هه‌ژار و جگاره‌فرۆش ل سه‌ر جه‌هده‌یه‌کێ دبینه‌، وی وێنه‌ دکه‌ و رەسمەکی ژێ چێدکه‌ و ئه‌و که‌ڤال ب ناڤ و ده‌نگ دبه‌ و گران دهێ فرۆتن. ئه‌و زارۆک که‌ژۆ یه‌ و قاشۆ بێ دایک و بابه‌ و ب داپیرا خوه‌ یا نه‌خوه‌ش و هه‌ژار ڕا دژی. که‌ژۆ وی وێنه‌یێ خوه‌ ل دکانا که‌ڤالفرۆشه‌کی دبینه‌ و هه‌ولێن دزینا وی وێنه‌یی دده‌ و ژ به‌ر وێ چه‌ندێ ڕاستی ئارێشه‌یان دبه‌، لێ د داویێ دا وی ددزه.‌

زامدار که‌سه‌کێ ماسیگر ب ناڤێ میرخان و که‌چه‌کێ ل مالا وی ب ناڤێ که‌ڤان، کو گۆتن و ڕه‌فتارێن وێ و هه‌تا دێمێ وێ ژی وه‌ک دلۆپێ بوون، ناس دکه‌ و ب که‌ڤانێ ڕا دبه‌ دۆست. د ناڤا ڤێ هه‌یاما مانا خوه‌ دا ل باژارێ خوه‌، ژ هه‌ژماره‌کا ژێ ڕا نه‌ناس په‌یام دهێن، هه‌می ژی گه‌فن و گۆتنێن په‌یوه‌ندی ب کوشتنا دلۆپێ ڤە نە.‌

گومانا کو دلۆپ ساخه‌ و ئه‌ڤ په‌یامێن وێ نه‌، د ناڤ وی دها بهێز دکه‌ڤه‌ و ژ وی ئه‌فسه‌رێ به‌رپرسیار ژ دۆسیه‌یا دلۆپێ دزانه‌ کو وان که‌له‌خێ وێ ل جهێ بوویه‌رێ نه‌دیتبوو. ئێدی ئه‌و تێدگه‌هه‌ کو که‌ڤان ب خوه‌ دلۆپه.‌

ئەو بەرێ ترمبێلا خوه‌ دده‌ وێ کۆلان و مالا کو وی ئه‌و گه‌له‌ک جاران ل به‌ر ده‌ریێ وێ دیتبوو‌. د هه‌مان گاڤێ دا دلۆپ، یا کو کو کورێ خوه‌ که‌ژۆ په‌یدا کربوو، ژ وێ مالێ ده‌ردکه‌ڤه‌ و ل سه‌ر جه‌هده‌یێ دخوازه‌ تاکسیه‌کێ بگره‌ و ب کورێ خوه‌ ڕا دوور به‌ر ب ڕۆژهلاتێ ڤه‌ بچه‌. ئاها د وێ کێلیێ دا زامدار ب ترمبێلا خوه‌ یا ب له‌ز دهاژۆت دیار دبه‌ و بێ حه‌زا خوه‌ ل هه‌ر دویان دده‌ و وان دکوژه‌. ئه‌و دهێ گرتن و خوه‌ ل زیندانێ دکوژه.‌

سه‌رهاتیێن د ڤێ به‌رهه‌مێ دا گه‌له‌کن و ب تایبه‌تی سه‌رهاتیا که‌ژۆیی و هه‌ڤالێن وی یێن زارۆک. هه‌روه‌ها چیرۆکا مۆژگانێ یا کو دهێ نه‌چارکرن کو ببه‌ پێگوهۆرکا برایێ خوه‌ و کا چ هات سه‌رێ وێ. چیرۆکا خه‌له‌کی و بابێ وی یێ ل به‌ر چاڤێن وی له‌شفرۆشی ب دایکا وی دکر. چیرۆکا میرخانێ ماسیگر و پێشمه‌رگەتیا وی و هێژ که‌سێن دی ب سۆحبه‌ت و سه‌رهاتیێن خوه‌ ڤه.‌

Gerek bi kurmanciya Mistefa Aydoganî ra

Berî ҫend rojan Mistefa Aydoganî bi destê min girt û ez li şaperên peyvên xwe siwar kirim û firandim nav cîhana xem û hêviyên xwe û yên ҫend nifşan û me pev ra dada nav himbêzên biyanistan, Kurdistan, bêrîkirinan û siberojê.

Ez bi xemnameyên wî ra ji stockholmê ҫûme warê kevnar, cihê dîroka hîn kitêban rastiyên wan têr himbêz nekirîn û warê zimanê li ber kêra bişaftinê ye. Wexera me ji Erbanê dest pê kir û sohbeta wî ya bi babê ra em birin Dinêserê û berê me da keleya Zêrzewanê û qêrînên êşa Heskîfê bi guh û dilên me keftin. Dengekê bi xwe bawer li wî esmanî digot: ”… bi bawerîya ku em dê rojekê ji vê xemistanê rizgar bibin, bi soza ku em dê destûrê nedin tu kesî ku me ji xeyalên me bi dûr bixîne û bi hêviya ku em dê xeyalên xwe bikin merhem û di birînên xwe da bidin…”

Di nav peyv û hevokên di kurmanciya kevnar da landikandî, ez jî bi windakirina birayî, bab û dayê êşiyam û min zanî ka mirov bi wê windakirinê ra ҫend û ҫi yên din ji dest dide.

Lê di nav wan hemî xem û kefteleftan da, dema nivîskar, li warê dê û bavan, li ser rêyan rastî xelkekî dihê ku hîn bi kurmanciyê diaxivin, ew pê digirnije û tê da ronahiya berdewambûna nasnameyê dibîne û dibêje: ”Ji kêfa zimanî, tu nema bû ku bask bi min ve bibûna û ez bifirîyama ber perê asîmanan. Ji xwe, ev hêvî bû ya ku ez bi wê li ser lingan mabûm. Ev hêvî bû ya ku ez bi jîyanê ve girê dabûm…”

Hestek bi xwendinê ra li cem min ҫêbû ku pirtûka Xemnameyê nebes vegotineka bîrînanan û wêjeyî ye, lê ew herweha jî defterka berҫavkirina wê rênivîsê ye, ya ku Mistefayî gelek salên xwe danê û 2012ê ronahî dîtî. Ew rênivîs ya ku bûye pêşniyaz û proje û di encamê û di karekê hevbeş yê gelek xemxorên kurdiyê de û bi keda Komxebata kurmanciyê bûye rênivîseka hevbeş ya ku rû li bêhtir standardbûnê dike.

Xemname

Mistefa Aydogan

Weşanxaneya Lîs

Ҫapa yekem 2020

به‌ری چه‌ند ڕۆژان مسته‌فا ئایدۆگانی ب ده‌ستێ من گرت و ئه‌ز ل سه‌ر شاپه‌رێن په‌یڤێن خوه‌ سوار کرم و فراندم ناڤ جیهانا خه‌م و هێڤیێن خوه‌ و چه‌ند نفشان و مه‌ په‌ڤ ڕا دادا ناڤ همبێزێن بیانستان، کوردستان، بێریکرنان و سبه‌رۆژێ.

ئه‌ز ب خه‌منامه‌یێن وی ڕا ژ ستۆکهۆلمێ چوومه‌ وارێ که‌ڤنار، جهێ دیرۆکا هین کتێبان ڕاستیێن وان تێر همبێز نه‌کرین و وارگەهێ زمانێ ل به‌ر کێرا بشافتنێ یه‌. وه‌غه‌را مه‌ ژ عه‌ربانێ ده‌ست پێ کر و سۆحبه‌تا وی یا ب بابێ ڕا ئه‌م برن دنێسه‌رێ و به‌رێ مه‌ دا که‌له‌یا زێرزه‌وانێ و قێرینێن ئێشا حه‌سکیفێ ب گوهێن و دلێن مه‌ که‌فتن. ده‌نگه‌کێ ب خوه‌ باوه‌ر ل وی ئه‌سمانی دگۆت: ''...  ب باوه‌رییا کو ئه‌م دێ ڕۆژه‌کێ ژ ڤێ خه‌مستانێ ڕزگار ببن، ب سۆزا کو ئه‌م دێ ده‌ستوورێ نه‌دن تو که‌سی کو مه‌ ژ خه‌یالێن مه‌ ب دوور بخینه‌ و ب هێڤیا کو ئه‌م دێ خه‌یالێن خوه‌ بکن مه‌رهه‌م و د برینێن خوه‌ دا بدن...''

د ناڤ په‌یڤ و هه‌ڤۆکێن د کورمانجیا که‌ڤنار دا لاندکاندی، ئه‌ز ژی ب ونداکرنا برایی، باب و دایێ ئێشیام و من زانی کا مرۆڤ ب وێ ونداکرنێ ڕا چه‌ند و چ یێن دن ژ ده‌ست دده.‌

لێ د ناڤ وان هه‌می خه‌م و که‌فته‌له‌فتان دا، ده‌ما نڤیسکار، ل وارێ دێ و باڤان، ل سه‌ر ڕێیان ڕاستی خه‌لکه‌کی دهێ کو هین ب کورمانجیێ دئاخڤن، ئه‌و پێ دگرنژه‌ و تێ دا ڕۆناهیا به‌رده‌وامبوونا ناسنامه‌یێ دبینە و دبێژه‌: ”ژ کێفا زمانی، تو نه‌ما بوو کو باسک ب من ڤه‌ ببوونا و ئه‌ز بفرییاما به‌ر په‌رێ ئاسیمانان. ژ خوه‌، ئه‌ڤ هێڤی بوو یا کو ئه‌ز ب وێ ل سه‌ر لنگان مابووم. ئه‌ڤ هێڤی بوو یا کو ئه‌ز ب ژیانێ ڤه‌ گرێ دابووم... “

هه‌سته‌ک ب خوه‌ندنێ ڕا ل جه‌م من چێبوو کو پرتووکا خه‌منامه‌یێ نه‌به‌س ڤه‌گۆتنه‌کا بیرئینان و وێژه‌یی یه‌، لێ ئه‌و هه‌روه‌ها ژی ده‌فته‌رکا به‌رچاڤکرنا وێ ڕێنڤیسێ یه‌، یا کو مسته‌فایی گه‌له‌ک سالێن خوه‌ دانێ و ۲۰۱۲ێ ڕۆناهی دیتی. ئه‌و ڕێنڤیس یا کو بوویه‌ پێشنیاز و پرۆژه‌ و د ئه‌نجامێ و د کاره‌کێ هه‌ڤبه‌ش یێ گه‌له‌ک خه‌مخۆرێن کوردیێ دا و ب که‌دا کۆمخه‌باتا کورمانجیێ بوویه‌ ڕێنڤیسه‌کا هه‌ڤبه‌ش یا کو ڕوو ل بێهتر ستانداردبوونێ دکه.

خەمنامە

مستەفا ئایدۆگان

وەشانخانەیا لیس

چاپا یەکەم ٢٠٢٠‌

Pel û xulî

Navê kitêbê: Pel û xulî
Nivîskar: Tehsîn Navişkî
Weşanxane: Wezareta rewşenbîrî
Çapxane: Wezareta rewşenbîrî li Hewlêrê
Sala weşanê: 2009
Hejmara rûpelan: 419

Pel û xulî romaneka civakî ye li ser jiyana xurtekî li bajarekê ku ketiye bin desthilat û birêveberiya gendelkaran. Ew wêneyekî derbarê gendeliya li hemî warên kar û jiyanê li wî bajarî belav bûye berçav dike.

Gurgo kurê Dêwalî Berpelî ye û babê wî di enfalan da berze bûye. Ew li dezgeha herdem zindî û bê serûşûnan li bajêrê Varjînê kar dike. Lê û ji ber dîtin û helwêstên wî yên li dijî gendelî û bêqanûniyê ew rastî gelek arêşeyan dibe û nexasme li gel Cengîzî, birêveberê dezgeha ew lê kar dike û piştî şeredev û şeredestê ew ji wî karî dihê derxistin.

Ew gelek karên dî dicerbîne, lê ji ber ku neşiya li hember xap û gendeliyên wî li wan karan didîtin bê deng bibe, lew ji wan hemiyan hat derxistin û rastî ragirtin û dadgehê jî bû.

Ew carekê di civîneka ku serkêşekê mezin tê da amade dibe, di nav haziran da radibe û vekirî behsê gendeliya wan birêveberan dike yên li wê derê amade, yên wek Mamendî û Cengîzî û qala dûrketina desthilatê ji xelkî dike û dibêje ku ew berpirs yên li dormandora serkêşê mezn in, hemî derewan lê dikin û rastiya heyî nagehîninê. Serkêşê mezin baş guhdariya wî dike û keyfxweşiya xwe ji bihîstina wê axiftina wî diyar dike.

Piştî demekê serkêşê mezin pêşniyaz dike ku Gurgo bibe birêveberê mezin yê bajêrê Varjînê li şûna Mamendê Keravî, lê Gurgo yê ku di wan gavan da wek şofêrê taksiyê kar dike hizra xwe di wê pêşniyazê da dike. Ew di navbera du hizran da dimîne; ne ku ew bibe birêveberê bajêrî û nikare di nav vê sîstema gendel da çi guhorînan bike û hizra dî jî dibêjeyê ku pêdivî ye ew vê derfetê ji dest nede û vê berpirsiyariyê bistîne û hewla wê guhorînê bide ya wî û gelekan çav lê ye.

Gurgoyî herweha li malê jî sergêjî hene. Jina wî Vîn ya ku qanûn xwendiye ducan e û di wê bawerê da ye ecineyek bi dû wê keftiye û jê dixwaze ew bi gotina wî bike, heke ne, dê zarokê wê di zikî da bikuje. Vîn ji hebûna ecineyî bawer dike û dixwaze ji bo çareseriyê biçe cem şêxekî. Gurgo li dijî çûna cem şêxî ye û hewil dide wê têbigehîne ku hebûna wî ecineyî ne rast e û ev bêtir ji egera arêşeyên derûnî ye.

Gelek serhatî û çîrok di vê romanê da hene û nemaze ya derbarê rastiya babê Gurgoyî û reva wan ya di demê enfalan da ber bi sinoran. Serhatiya jina wî Vînê û babê wê yê ku li malê tadarî li wan dikir û ew diquta. Çîroka desthilatdarê mezin li bajêrê Varjînê Mamend Keravî û bazirganiya heşîşê li gel jineka bi navê Şepal û kuştina wê jinê. ‌Herweha gendeliyên Cengîzî û peywendya wî bi Şepalê ra û gelek behs û babetên din.

 

ناڤێ کتێبێ: پەل و خولی

نڤیسکار: تەحسین ناڤشکی

وەشانخانە: وەزارەتا رەوشەنبیری

چاپخانە: وەزارەتا رەوشەنبیری ل هەولێرێ

سالا وەشانێ: ٢٠٠٩

هەژمارا رووپەلان: ٤١٩

 

 

پەل و خولی ڕۆمانەکا جڤاکی یە ل سەر ژیانا خورتەکی ل باژارەکێ کو کەتیە بن دەستهلات و بڕێڤەبەریا گەندەلکاران. ئەو وێنەیەکی دەربارێ گەندەلیا ل هەمی وارێن کار و ژیانێ ل وی باژاری بەلاڤ بوویە بەرچاڤ دکە.

گورگۆ کورێ دێوالی بەرپەلی یە و بابێ وی د ئەنفالان دا بەرزەبوویە. ئەو ل دەزگەها هەردەم زندی و بێ سەروشوونان ل باژێرێ ڤارژینێ کار دکە. لێ و ژ بەر دیتن و هەلوێستێن وی یێن ل دژی گەندەلی و بێقانونیێ ڕاستی گەلەک ئارێشەیان دبە و نەخاسمە ل گەل جەنگیزی، برێڤەبەرێ دەزگەها ئەو لێ کار دکە و پشتی شەرەدەڤ و شەرەدەستێ ئەو ژ وی کاری دهێ دەرخستن.

ئەو گەلەک کارێن دی دجەربینە، لێ ژ بەر کو نەشیا ل هەمبەر خاپ و گەندەلیێن وی ل وان کاران ددیتن بێ دەنگ ببە، لەو ژ وان هەمیان هات دەرخستن و ڕاستی ڕاگرتن و دادگەهێ ژی بوو.

 ئەو جارەکێ د جڤینەکا کو سەرکێشەکێ مەزن تێ دا ئامادە دبە، د ناڤ حازران دا ڕادبە و ڤەکری بەحسێ گەندەلیا وان برێڤەبەران دکە یێن ل وێ دەرێ ئامادە، یێن وەک مامەندی و جەنگیزی و قالا دوورکەتنا دەستهلاتێ ژ خەلکی دکە و دبێژە کو ئەو بەرپرس یێن ل دۆرماندۆرا سەرکێشێ مەزنن هەمی درەوان لێ دکن و ڕاستیا هەیی ناگەهیننێ. سەركێشی مەزن باش گوهداریا وی دکە و کەیفخوەشیا خوە ژ بهیستنا وێ ئاخفتنا وی دیار دکە.

پشتی دەمەکێ سەرکێشێ مەزن پشنیاز دکە کو گورگۆ ببە برێڤەبەرێ مەزن یێ باژێرێ ڤارژینێ ل شوونا مامەندێ كەراڤی، لێ گورگۆ یێ کو د وان گاڤان دا وەک شۆفێرێ تاکسیێ کار دکە هزرا خوە د وێ پێشنیازێ دا دکە. ئەو د ناڤبەرا دو هزران دا دمینە؛ نە کو ئەو ببە برێڤەبەرێ باژێری و نکارە د ناڤ ڤێ سیستەما گەندەل دا چ گوهۆرینان بکە و هزرا دی ژی دبێژەیێ کو پێدڤی یە ئەو ڤێ دەرفەتێ ژ دەست نەدە و ڤێ بەرپرسیاریێ بستینە و هەولا وێ گوهۆرینێ بدە یا وی و گەلەکان چاڤ لێ بوو.

گورگۆیی هەروەها لێ مال ژی سەرگێژی هەنە. ژنا وی ڤین یا کو قانون خوەندیە دوجانە و د وێ باوەرێ دا یە ئەجنەیەک ب دوو وێ کەفتیە و ژێ دخوازە ئەو ب گۆتنا وی بکە، هەکە نە، دی زارۆکێ وێ د زکی دا بکوژە. ڤین ژ هەبوونا ئەجنەیی باوەر دکە و دخوازە و ژ بۆ چارەسەریێ بچە جەم شێخەکی. گورگۆ ل دژی چوونا جەم شێخی یە و هەول ددە وێ تێبگەهینە کو هەبوونا وی ئەجنەیی نە ڕاستە و ئەڤ بێتر ژ ئەگەرا ئارێشەیێن دەروونی یە.

گەلەک سەرهاتی و چیرۆک د ڤێ ڕۆمانێ دا هەنە و نەمازە یا دەربارێ ڕاستیا بابێ گورگۆیی و ڕەڤا وان یا د دەمێ ئەنفالان دا بەر ب سنۆران. سەرهاتیا ژنا وی ڤینێ و بابێ وێ یێ کو ل مالێ تاداری ل وان دکر و ئەو دقوتا. جیرۆکا دەستهلاتدارێ مەزن ل باژێرێ ڤارژێنێ مامەند کەراڤی و بازرگانیا حەشیشێ ل گەل ژنەکا ب ناڤێ شەپال و کوشتنا وێ ژنێ. ‌هەروەها گەندەلیێن جەنگیزی و پەیوەندیا وی ب شەپالێ ڕا و گەلەک بەحس و بابەتێن دی.