Naxên derizî

Navê kitêbê: Naxên Derizî
Nivîskar: Umêd Segvan
Weşanxane: Pertûkxaneya Xanî li Dihokê
Çapxane: Rênma li Silêmaniyê
Sala weşanê: 2016
Hejmara rûpelan: 275

 

Arêşeyên civakî û bandora wan ya domdirêj li ser kesên pê têkildar, rewşa zarokên hejar û bê semyan û ji kolanan ra hiştî, ji babetên serekî yên romana civakî ya bi navê Naxên derizî ye.

Zamdar yekaneyê dêûbavên xwe yên hejar e. Dilop, keҫa cîranan û şagirda heman dibistana wî, hez jê dike û xwe jê nêzîk dike, ew wê dostînîya wê naxwaze û gotinên kirêt dibêjeyê. Ew jî ji ber ku wî kerb ji dilopan vedibû û zivistanan ji ber dilopan nedikarî di odeya malê de binve.

Zamdarê sinêle xwe ji xelkî dûr digire û direve nava xwe û xeyalan û di wê hemiyê de xwe yê wênegir û kevalҫêker peyda dike. Ew bi derbasbûna wextî ra hest pê dike ku wî dilê Dilopê şikandiye û ew karekê nebaş bû.

Babê Zamdarî dibe kadirê partiyekê û piştî serhildanê dibe berpirs û dewlemend û rewşa wan ya aborî pir baş dibe. Zamdar hest bi kêmasiyekê dike û gazindeyan ji bejna xwe ya kurt dike û bab, ji bo ҫareseriyê wî dibe cem doktoran. Zamdar li Peymangeha hunerên ciwan dixwîne û li wê derê du keҫan nas dike, Endêşe û û Meyav û dilê wî dikeve Meyavê. Lê Endêşe bi huner û bizivokiya xwe berê wî bide xwe û kerbê li hember Meyavê di nav wî da diҫîne. Kerba zamdarî ji Meyavê digehe wê astê ku ew tabloyeka wê ya rûs ҫêdike û bi dîwarekê peymangehê ve dadileqîne. Meyav gelek bi wê reftara wî diêşe û bo demekî ji peymangehê vediqete.

Zamdar, paşî pê dizane ku Meyav heman ew Dilop e ya ku wî di zarokîniyê de dexisandî û kirêtkirî. Gelek ji wê reftara xwe êciz dibe, dev ji Endêşeyê ber dide û dibe hevalê nêzîk yê Meyavê û bê razîbûna babê xwe pê dizewice û ji mala babê xwe cida dibe û kurekê wan cêdibe.

Bab, yê dewlemend û xudan desthilat bela xwe ji Zamdarî venake û şerê gumanê pê ra dike, ji bo ku ew dev ji jina xwe berbide. Wî dibe cem doktorekî û fehesekê jê ra dike û li gor dokotrî encamên fehsê nîşan didin ku wî zarok nabin, anku ew kurê Dilopê, ne yê wî ye. Ev pir kar dike ser wî û roj bo rojê guman û kerb li hember Dilopê li cem wî mezintir dibe û rojekê li bin wan givaşan bi kêrê êrişê dike ser Dilopê û wê di xwînê da bê liv dihêle.

Ji ber peywendiyên babê, ew nayê girtin û Zamdarê weha têgehiştibû ku wî Dilop kuştiye û nedizanî ka ҫi bi serê kurê Dilopê hatiye diҫe Fransayê. Ew li Fransayê wî doktorî dibîne yê ku fehis jê ra kiribû û gotibûyê ku wî zarok nabin. Ji wî doktorî dizane ku ew direw bû û babê wî jê xwestibû ew weha bibêjeyê da ku ew jina xwe bihêle. Babê wî dimire û ew piştî yazde salên li derve vedigre bajarê xwe û li ser hunera wênegirtin û kevalҫêkirinê berdewam dibe û gelek navdar dibe.

Ew rojekê kurekê biҫûk yê hejar û cigarefiroş li ser cehdeyekê dibîne, wî wêne dike û resmekî jê ҫêdike û ew keval bi nav û deng dibe û giran tê firotin. Ew zarok Kejo ye û qaşo bê dayik û bab e û bi dapîra xwe ya nexweş û hejar ra dijî. Kejo wî wêneyê xwe li dikana kevalfiroşekî dibîne û hewlên dizîna wî wêneyê dide û ji ber wê ҫendê rastî arêşeyan dibe, lê di dawiyê da wî didze.

Zamdar kesekê masîgir bi navê Mîrxan û keҫekê li mala wî bi navê Kevan, ku gotin û reftarên wê û heta dêmê wê jî wek Dilopê bûn nas dike û bi Kevanê ra dibe dost. Di nava vê heyama mana xwe da li bajarê xwe, ji hejmareka jê ra nenas peyam dihên, hemî jî gef in û gotinên peywendî bi kuştina Dilopê ve ne.

Gumana ku Dilop sax e û ev peyamên wê ne, di nav wî da bihêz dikeve û ji wî efserê berpirsiyar ji dosyeya Dilopê dizane ku wan kelexê wê li cihê bûyerê nedîtibû. Êdî ew têdigehe ku Kevan bi xwe Dilop e.

Ew berê tirimbêla xwe dide wê kolan û mala ku wî ew gelek caran li ber derî dîtibû. Di heman gavê da Dilop, ya ku ku kurê xwe Kejo peyda kiribû, ji wê malê derdikeve û li ser cehdeyê dixwaze taksiyekê bigre û bi kurê xwe ra dûr, ber bi rojhilatê ve biҫe. Aha di wê kêliyê da Zamdar bi tirimbêla xwe ya bi lez dihajot diyar dibe û bê heza xwe li her duyan dide û wan dikuje. Ew dihê girtin û xwe li zîndanê dikuje.

Serhatiyên di vê berhemê da gelek in û bi taybetî serhatiya Kejoyî û hevalên wî yên zarok. Herweha ҫîroka Mojganê ya ku dihê neҫarkirin ku bibe pêguhorka birayê xwe û ka ҫi hat serê wê. Cîroka Xelekî û babê wî yê li ber ҫavên wî leşfiroşî bi dayika wî dikir. Ҫîroka Mîrxanê masîgir û pêşmergetiya wî û hêj kesên din bi sohbet û serhatiyên xwe ve.

 

 

ناڤێ کتێبێ: ناخێن دەرزی

نڤیسکار: ئومێد سەگڤان

وەشانخانە: پەرتووکخانەیا خانی ل دهۆکێ

چاپخانە: رێنما ل سلێمانیێ

سالا وەشانێ: ٢٠١٦

هەژمارا ڕووپەلان:

 

ئارێشه‌یێن جڤاکی و باندۆرا وان یا دۆمدرێژ ل سه‌ر که‌سێن پێ تێکلدار، ڕه‌وشا زارۆکێن هه‌ژار و بێ سه‌میان و ژ کۆلانان ڕا هشتی، ژ بابه‌تێن سه‌ره‌کی یێن ڕۆمانا جڤاکی یا ب ناڤێ ناخێن ده‌رزی یه.‌

زامدار یه‌کانه‌یێ دێوباڤێن خوه‌ یێن هه‌ژاره‌. ده‌مێ دلۆپ، که‌چا جیرانان و شاگردا هه‌مان دبستانا وی، حه‌ز ژێ دکه‌ و خوه‌ ژێ نێزیک دکه‌، ئه‌و وێ دۆستینیا وێ ناخوازه‌ و گۆتنێن کرێت دبێژه‌یێ. ئەو ژی ژ بەر کو وی کەرب ژ دلۆپان ڤەدبوو و زڤستانان ژ بەر دلۆپان نەدکاری د ئۆدەیا مالێ دا بنڤە.

‌زامدارێ سنێله‌ خوه‌ ژ خه‌لکی دوور دگره‌ و دره‌ڤه‌ ناڤا خوه‌ و خه‌یالان و د وێ هه‌میێ ده‌ خوه‌ یێ وێنه‌گر و که‌ڤالچێکه‌ر په‌یدا دکه‌. ئه‌و ب ده‌رباسبوونا وه‌ختی ڕا هه‌ست پێ دکه‌ کو وی دلێ دلۆپێ شکاندیه‌ و ئه‌و کاره‌کێ نه‌باش بوو.

بابێ زامداری دبه‌ کادرێ پارتیه‌کێ و پشتی سه‌رهلدانێ دبه‌ به‌رپرس و ده‌وله‌مه‌ند و ڕه‌وشا وان یا ئابۆری پر باش دبه‌. زامدار هه‌ست ب کێماسیه‌کێ دکه‌ و گازنده‌یان ژ به‌ژنا خوه‌ یا کورت دکه‌ و باب، ژ بۆ چارەسەریێ وی دبە جەم دکتۆران.  زامدار ل په‌یمانگه‌ها هونه‌رێن جوان دخوینه‌ و ل وێ ده‌رێ دو که‌چان ناس دکه‌؛ ئه‌ندێشه‌ و مه‌یاڤ و دلێ وی دکه‌ڤه‌ مه‌یاڤێ. لێ ئه‌ندێشه‌ ب هونەر و بزڤۆکیا خوه‌ به‌رێ وی دده‌ خوه‌ و که‌ربێ ل هه‌مبه‌ر مه‌یاڤێ د ناڤ وی دا دچینه‌. که‌ربا زامداری ژ مه‌یاڤێ دگه‌هه‌ وێ ئاستێ کو ئه‌و تابلۆیەکا وێ یا ڕووس چێدکه‌ و ب دیواره‌کێ په‌یمانگه‌هێ ڤه‌ دادله‌قینه‌. مه‌یاڤ گه‌له‌ک ب وێ ڕه‌فتارا وی دئێشه‌ و بۆ ده‌مه‌کی ژ په‌یمانگه‌هێ ڤه‌دقه‌ته.‌

زامدار، پاشی پێ دزانه‌ کو مه‌یاڤ‌ هه‌مان ئه‌و دلۆپه‌ یا کو وی د زارۆکینیێ دا ده‌خساندی و کرێتکری. گه‌له‌ک ژ وێ ڕه‌فتارا خوه‌ عێجز دبە‌، ده‌ڤ ژ ئه‌ندێشه‌یێ به‌ر دده‌ و دبه‌ هه‌ڤالێ نێزیک یێ مه‌یاڤێ و بێ ڕازیبوونا بابێ خوه‌ پێ دزه‌وجه‌ و ژ مالا بابێ خوه‌ جدا دبه‌ و کوره‌کێ وان چێدبه.‌

باب، یێ ده‌وله‌مه‌ند و خودان ده‌ستهلات، به‌لا خوه‌ ژ زامداری ڤه‌ناکه‌ و شه‌رێ گومانێ پێ ڕا دکه‌ ژ بۆ کو ئه‌و ده‌ڤ ژ ژنا خوه‌ به‌ربده‌. وی دبه‌ جه‌م دکتۆره‌کی و پشکنینەکێ ژێ ڕا دکه‌ و ل گۆر دکتۆری ئه‌نجامێن فه‌حسێ نیشان ددن کو وی زارۆک نابن، ئانکو ئه‌و کورێ دلۆپێ، نە یێ وی یە. ئه‌ڤ پر کار دکه‌ سه‌ر وی و ڕۆژ بۆ ڕۆژێ گومان و که‌رب ل هه‌مبه‌ر دلۆپێ ل جه‌م وی مه‌زنتر دبه‌ و ڕۆژه‌کێ ل بن وان گڤاشان ب کێرێ ئێرشێ دکه‌ سه‌ر دلۆپێ و وێ د خوینێ دا بێ لڤ دهێله.‌

ژ به‌ر په‌یوه‌ندیێن بابێ، ئه‌و نایێ گرتن و زامدارێ  وەها تێگەهشتبوو کو وی دلۆپ کوشتیە و نه‌دزانی کا چ ب سه‌رێ کورێ دلۆپێ ژی هاتیه‌ دچه‌ فرانسایێ. ئه‌و ل فرانسایێ وی دکتۆری دبینه‌ یێ کو فه‌حس ژێ ڕا کربوو و گۆتبوویێ کو وی زارۆک نابن. ژ وی دکتۆری دزانه‌ کو ئه‌و دره‌و بوو و بابێ وی ژێ خوه‌ستبوو ئه‌و وه‌ها ببێژه‌یێ دا کو ئه‌و ژنا خوه‌ بهێله‌. بابێ وی دمره‌ و ئه‌و پشتی یازده‌ سالێن ل ده‌رڤه‌ ڤه‌دگره‌ باژارێ خوه‌ و ل سه‌ر هونه‌را وێنه‌گرتن و که‌ڤالچێکرنێ به‌رده‌وام دبه‌ و گه‌له‌ک ناڤدار دبه.‌

ئه‌و ڕۆژه‌کێ کوره‌کێ بچووک یێ هه‌ژار و جگاره‌فرۆش ل سه‌ر جه‌هده‌یه‌کێ دبینه‌، وی وێنه‌ دکه‌ و رەسمەکی ژێ چێدکه‌ و ئه‌و که‌ڤال ب ناڤ و ده‌نگ دبه‌ و گران دهێ فرۆتن. ئه‌و زارۆک که‌ژۆ یه‌ و قاشۆ بێ دایک و بابه‌ و ب داپیرا خوه‌ یا نه‌خوه‌ش و هه‌ژار ڕا دژی. که‌ژۆ وی وێنه‌یێ خوه‌ ل دکانا که‌ڤالفرۆشه‌کی دبینه‌ و هه‌ولێن دزینا وی وێنه‌یی دده‌ و ژ به‌ر وێ چه‌ندێ ڕاستی ئارێشه‌یان دبه‌، لێ د داویێ دا وی ددزه.‌

زامدار که‌سه‌کێ ماسیگر ب ناڤێ میرخان و که‌چه‌کێ ل مالا وی ب ناڤێ که‌ڤان، کو گۆتن و ڕه‌فتارێن وێ و هه‌تا دێمێ وێ ژی وه‌ک دلۆپێ بوون، ناس دکه‌ و ب که‌ڤانێ ڕا دبه‌ دۆست. د ناڤا ڤێ هه‌یاما مانا خوه‌ دا ل باژارێ خوه‌، ژ هه‌ژماره‌کا ژێ ڕا نه‌ناس په‌یام دهێن، هه‌می ژی گه‌فن و گۆتنێن په‌یوه‌ندی ب کوشتنا دلۆپێ ڤە نە.‌

گومانا کو دلۆپ ساخه‌ و ئه‌ڤ په‌یامێن وێ نه‌، د ناڤ وی دها بهێز دکه‌ڤه‌ و ژ وی ئه‌فسه‌رێ به‌رپرسیار ژ دۆسیه‌یا دلۆپێ دزانه‌ کو وان که‌له‌خێ وێ ل جهێ بوویه‌رێ نه‌دیتبوو. ئێدی ئه‌و تێدگه‌هه‌ کو که‌ڤان ب خوه‌ دلۆپه.‌

ئەو بەرێ ترمبێلا خوه‌ دده‌ وێ کۆلان و مالا کو وی ئه‌و گه‌له‌ک جاران ل به‌ر ده‌ریێ وێ دیتبوو‌. د هه‌مان گاڤێ دا دلۆپ، یا کو کو کورێ خوه‌ که‌ژۆ په‌یدا کربوو، ژ وێ مالێ ده‌ردکه‌ڤه‌ و ل سه‌ر جه‌هده‌یێ دخوازه‌ تاکسیه‌کێ بگره‌ و ب کورێ خوه‌ ڕا دوور به‌ر ب ڕۆژهلاتێ ڤه‌ بچه‌. ئاها د وێ کێلیێ دا زامدار ب ترمبێلا خوه‌ یا ب له‌ز دهاژۆت دیار دبه‌ و بێ حه‌زا خوه‌ ل هه‌ر دویان دده‌ و وان دکوژه‌. ئه‌و دهێ گرتن و خوه‌ ل زیندانێ دکوژه.‌

سه‌رهاتیێن د ڤێ به‌رهه‌مێ دا گه‌له‌کن و ب تایبه‌تی سه‌رهاتیا که‌ژۆیی و هه‌ڤالێن وی یێن زارۆک. هه‌روه‌ها چیرۆکا مۆژگانێ یا کو دهێ نه‌چارکرن کو ببه‌ پێگوهۆرکا برایێ خوه‌ و کا چ هات سه‌رێ وێ. چیرۆکا خه‌له‌کی و بابێ وی یێ ل به‌ر چاڤێن وی له‌شفرۆشی ب دایکا وی دکر. چیرۆکا میرخانێ ماسیگر و پێشمه‌رگەتیا وی و هێژ که‌سێن دی ب سۆحبه‌ت و سه‌رهاتیێن خوه‌ ڤه.‌