Navê
kitêbê: Mirin di zenga 12ê da
Nivîskar: Kewser
Şewket
Çapxane: Hawar
li Dihokê
Weşanxane:
Sala
weşanê: 2015
Hejmara
rûpelan: 182
Her çi qas
Mirin di zenga 12ê da zêdetir romaneka civakî-derûnî be jî, lê bi rexneya
siyasî, desthilatê û gendeliyê jî mişt e.
Hebûnê
xwendina xwe ya zanîngehê timam kiriye, ji maleka dewlemend e û li taxeka
zengînan dijît. Babê wê berpirsekê mezin e li bajêrî. Lê Hebûn xwe cuda ji
keçên derdora xwe dibîne û li şûna ew bi rûxsar û pêça xwe ve mijûl bibe, ew
bêtir giringiyê bi nava xwe dide û dikeve nav cîhana xwendinê û hilsengandina
çîhana ew tê da û civaka paşkeftî, ku tê de serdestiya mêrî û bindestiya jinê
ya herî zal e. Hebûn li pey azadî, xwebûn, wekhevî û nûjeniyê ye.
Hebûnê ji
hevalên zanîngehê bes peywendî bi kurekî bi navê Raver mabû, xwe ji wî gelek
nêzîk didît û bi wî ra li ser her tiştî diaxift û ew jî wek wê ji şeydayên xwendinê
û azadiya kesî û guhorînê bû. Ji bilî wî jî ew car bo car û ji bo kirîna
kitêban diçû pirtûkfiroşiyekê û bi xudanê wê ra li ser kitêban diaxift. Carekê
xudanê wê pirtûkfiroşiyê nameyek da wê û gotê ku jinekê ew jê ra li cem wî
hiştiye.
Ew di wê nameyê
de deftera bîrhatinên keçekê bi navê Dilîn dibîne û tê da Dilîn behsê xwe dike.
Dilîn di zarokîniya xwe da di xaniyekê kirê û di nav maleka hejar da mezin
bûye. Dayik û bavê wê xem ji perwerdekirina wê nedixwar û ji ber wê jî
kartêkirina cadeyê li ser wê gelek bû. Wê hez dikir zengîn be û bala xortan
bikêşe ser xwe û ew bi kurekî ra rastî dilşkestinekê dibe. Wê herweha hez ji
eketerî û şanoyê jî dikir. Li dibistana amadeyî hevaleka dîndar bi navê Rojan wê
ber bi dîndarî û xwendina kitêbên dînî dikêşe. Lê piştî timamkirina xwendingeha
amadeyiyê peywendiya wê bi rojanê namîne û êdî ew ji dîndariyê jî dûr dikeve.
Bapîrê
Dilînê xaniyek li taxa zengînan hebû û ji ber ku ew çû bajarekê dî, wî rê da
wan ew di wî xaniyî da bê kirê bijîn. Di wî xaniyê mezin da û li taxa zengînan
êdî Dilînê xwest ew kinc, liv û reftarên xwe wek zengînan lê bike, heçku merem
jê ew bû ku ew civat wê di nav xwe da qebûl bike. Wê ji cîranê li hember dest
pê kir, ku dewlemend û berpirsekê mezin bû li bajarî û şiya li nivîsingeha wî
berpirsî kar bike. Ew li wê derê ser bi nihêniyên wî berpirsî dibe û ew wan nihêniyan
di wê defterka xwe da dinivîse û herweha tê da behsê wê jî dike ka wê çawa û
çima xwest xwe nêzîkî wî bike û ka wî çawa destdirêjî kir ser wê û wê xwe ji
tirsa kuştinê veşart.
Tiştê ji hebûnê
ra di xwendina van bîrhatinan biêş ew bû ku ew berpirsê gendel, xerab û
destdirêjkar bavê wê bû û ew keça bîrhatin nivîsîne wextekî di wî xaniyê
bermber xaniyê wan de bû. Êdî hebûn dikeve nav şilqêneka hizrî û derûnî û
biryardanê.
Xwendevan
di nav gotin û zimanê vê romanê yê bi şiriyetê dagirtî da rastî gelek babet û
pirsan dibe û herweha jî gelek serhatî û çîrok dihêne gotin wek ya Leylayê,
dotamam Hebûnê û ka babê Hebûnê çi bi serê wê înabû.
ناڤێ کتێبێ: مرن
د زەنگا ١٢ێ دا
نڤیسکار: کەوسەر شەوکەت
چاپخانە: هاوار ل
دهۆکێ
وەشانخانە:
سالا وەشانێ: ٢٠١٥
هەژمارا رووپەلان: ١٨٢
هه‌ر چ قاس مرن د زه‌نگا ۱۲ێ دا زێده‌تر ڕۆمانه‌کا جڤاکی-ده‌روونی به ژی، لێ ب ڕه‌خنه‌یا سیاسی، ده‌ستهلاتێ
و گه‌نده‌لیێ ژی مشته.
هه‌بوونێ خوه‌ندنا خوه یا زانینگه‌هێ
تمام کریه، ژ ماله‌کا ده‌وله‌مه‌نده و ل تاخه‌کا زه‌نگینان دژیت. بابێ وێ به‌رپرسه‌کێ
مه‌زنه ل باژێری. لێ هه‌بوون خوه جودا ژ که‌چێن ده‌ردۆرا خوه دبینه و ل شوونا
ئه‌و ب ڕووخسار و پێچا خوه ڤه مژوول ببه، ئه‌و بێتر گرنگیێ ب ناڤا خوه دده و
دکه‌ڤه ناڤ جیهانا خوه‌ندنێ و هلسه‌نگاندنا چیهانا ئه‌و تێ دا و جڤاکا پاشکه‌فتی،
کو تێ ده سه‌رده‌ستیا مێری و بنده‌ستیا ژنێ یا هه‌ری زالە. هه‌بوون ل په‌ی ئازادی،
خوه‌بوون، وه‌کهه‌ڤی و نووژه‌نیێ یه.
هه‌بوونێ ژ هه‌ڤالێن زانینگه‌هێ
به‌س په‌یوه‌ندی ب کوره‌کی ب ناڤێ ڕاڤه‌ر مابوو، خوه ژ وی گه‌له‌ک نێزیک ددیت و ب
وی ڕها ل سه‌ر هه‌ر تشتی دئاخفت و ئه‌و ژی وه‌ک وێ ژ شه‌یدایێن خوه‌ندنێ و ئازادیا
که‌سی و گوهۆرینێ بوو. ژ بلی وی ژی ئه‌و جار بۆ جار و ژ بۆ کرینا کتێبان دچوو
پرتووکفرۆشیه‌کێ و ب خودانێ وێ ڕا ل سه‌ر کتێبان دئاخفت. جاره‌کێ خودانێ وێ
پرتووکفرۆشیێ نامه‌یه‌ک دا وێ و گۆتێ کو ژنه‌کێ ئه‌و ژێ ڕا ل جه‌م وی هشتیه.
ئه‌و د وێ نامه‌یێ دا ده‌فته‌را
بیرهاتنێن که‌چه‌کێ ب ناڤێ دلین دبینه و تێ دا دلین به‌حسێ خوه دکه. دلین د زارۆکینیا
خوه دا د خانیه‌کێ کرێ و د ناڤ ماله‌کا هه‌ژار دا مه‌زن بوویه. دایک و باڤێ وێ
خه‌م ژ په‌روه‌رده‌کرنا وێ نه‌دخوار و ژ به‌ر وێ ژی کارتێکرنا جاده‌یێ ل سه‌ر وێ
گه‌له‌ک بوو. وێ حه‌ز دکر زه‌نگین به و بالا خۆرتان بکێشه سه‌ر خوه و ئەو ب
کوره‌کی ڕا ڕاستی دلشکه‌ستنه‌کێ دبه. وێ هه‌روه‌ها حه‌ز ژ ئه‌که‌ته‌ری و شانۆیێ ژی
دکر. ل دبستانا ئاماده‌یی هه‌ڤاله‌کا دیندار ب ناڤێ ڕۆژان وێ به‌ر ب دینداری و خوه‌ندنا
کتێبێن دینی دکێشه. لێ پشتی تمامکرنا ئاماده‌ییێ په‌یوه‌ندیا وێ ب ڕۆژانێ نامینه
و ئێدی ئه‌و ژ دینداریێ ژی دوور دکه‌ڤه.
باپیرێ دلینێ خانیه‌ک ل تاخا زه‌نگینان
هه‌بوو و ژ به‌ر کو ئه‌و چوو باژاره‌کێ دی، وی ڕێ دا وان ئه‌و د وی خانیی دا بێ کرێ
بژین. د وی خانیێ مه‌زن دا و ل تاخا زه‌نگینان ئێدی دلینێ خوه‌ست ئه‌و کنج، لڤ و ڕه‌فتارێن
خوه وه‌ک زه‌نگینان لێ بکه، هه‌چکو مه‌ره‌م ژێ ئه‌و بوو کو ئه‌و جڤات وێ د ناڤ
خوه دا قه‌بوول بکه. وێ ژ چیرانێ ل هه‌مبه‌ر ده‌ست پێ کر، کو ده‌وله‌مه‌ند و به‌رپرسه‌کێ
مه‌زن بوو ل باژاری و شیا ل نڤیسینگه‌ها وی به‌رپرسی کار بکه. ئه‌و ل وێ ده‌رێ سه‌ر
ب نهێنیێن وی به‌رپرسی دبه و ئه‌و وان نهێنیان د وێ ده‌فته‌رکا خوه دا دنڤیسه و
هه‌روه‌ها تێ دا به‌حسێ وێ ژی دکه کا وێ چاوا و چما خوه‌ست خوه نێزیکی وی بکه و
کا وی چاوا ده‌ستدرێژی کر سه‌ر وێ و وێ خوه ژ ترسا کوشتنێ ڤه‌شارت.
تشتێ ژ هه‌بوونێ ڕا د خوه‌ندنا ڤان
بیرهاتنان دا ب ئێش ئه‌و بوو کو ئه‌و به‌رپرسێ گه‌نده‌ل، خه‌راب و ده‌ستدرێژکار باڤێ
وێ بوو و ئه‌و که‌چا بیرهاتن نڤیسینه وه‌خته‌کی د وی خانیێ به‌رامبه‌ر خانیێ وان
دا بوو. ئێدی هه‌بوون دکه‌ڤه ناڤ شلقێنه‌کا هزری و ده‌روونی و بریاردانێ.
خوه‌نده‌ڤان د ناڤ گۆتن و زمانێ
ڤێ ڕۆمانێ یێ ب شعریه‌تێ داگرتی دا ڕاستی گه‌له‌ک بابه‌ت و پرسان دبه و هه‌روه‌ها
ژی گه‌له‌ک سه‌رهاتی و چیرۆک دهێنه گۆتن وه‌ک یا له‌یلایێ، دۆتماما هه‌بوونێ و کا
بابێ هەبوونێ چ ب سه‌رێ وێ ئینابوو.
