Eza xwe di komê da neperçiqînin

 

Eza xwe di komê da neperçiqînin

 

(Ev nivîsa min di hejmara roja 12.09.2022ê ya rojnameya Evroyê da belav bûye.)

Ez tênagehim ka çima demê mirov behsê xwe wek takekes û ferd dike ez û minê bi kar naîne û xwe wek kom bi nav dike.

Ev demekê dirêj e bala min d medyaya başûrê welatî da ketiye ser wê çendê, ji bo numûne, demê ku nivîskarek nivîseka xwe di rojname yan kovarekê da belav dike û behsê wê ҫendê dike, dibêje nivîseka (me) li filan derê hatiye belavkirin. Ew bi xwe nivîs ya wî bi xwe, bi tenê ye, ya tekekî ye, ne ya gelek kesan e, lê ew xwe di wê rewşê da wek kom bi nav dike.

Ne bes ev, lê dê ji bo nimûne bînî kesek bi tena serê xwe çûye seredana kesekî yan kesek hatiye seredana wî yan wê û dê li wê derê jî bînî ew xwe wek (em) diyar bike û dibêje (em) çûn seredana filan kesî yan filan kes hat seredana (me).

Erê çi arêşe di wê da ye ku mirov rastiyê bibêje û ji eza xwe şerim neke û wê, wek heyî bi ez bi nav bike! Bo çi mirov bisteh nake û baweriyê bi xwe naîne û bibêje ez çûm seredana filan kesî yan nivîseka min di filane cihî da hat belav kirin! Erê gelo di vê da pirsgirêkeka me ya derûnî heye ku em xwe bi emkirin û mekirinê hêjatir, bilindtir û mezintir ji ezê dibînin?

Ma wextê hindek kesên berpirsiyar û desthilatdar ji xwe negirin û di behsikirina xwe de, wek kes, ezê bi lêv bikin, û bi wî rengî hewil didin yê beranber neҫar dikin ku bi zimanê komê li wan vegêre, ҫima em dê bidin dû wan û dê zimanê xwe xwe xwehir bikin û ezê jê bimehînin!

Em hemî dizanin ku civak ji ferdan pêk dihê û ferdên azad û bawerî bi xwe heyî civakeka azad û bawerî bi xwe bûyî çêdikin. Ma ne duristtir e ku tişt û halet wek xwe û wek heyî bên binavkirin! Ez bi xwe dibînim ku pêdivî ye em eza xwe azad bikin û wê di komê da nexendiqînin û bisteh bikin bêjin ez û min û rê nedin ew di komê da wenda be. Tak tak e û kom kom e û cihnavên kesî jî di kurmanciyê da zelal û diyar in.

 

 

ئه‌زا خوه‌ د کۆمێ دا نه‌په‌رچقینن

 

ئه‌ز تێناگه‌هم کا چما ده‌مێ مرۆڤ به‌حسێ خوه‌ وه‌ک تاکەکه‌س و فه‌رد دکت ئه‌ز و منێ ب کار نائینت و خوه‌ وه‌ک کۆم ب ناڤ دکت.‌

ئه‌ڤ ده‌مه‌کێ درێژە‌ بالا من بێهتر د مەدیایا باشوورێ وەلاتی دا که‌تیه‌ سه‌ر وێ چه‌ندێ، ژ بۆ نموونە ده‌مێ کو نڤیسکاره‌ک نڤیسه‌کا خوه‌ د ڕۆژنامه‌ یان کۆڤاره‌کێ دا به‌لاڤ دکت و به‌حسێ وێ چه‌ندێ دکت‌، دبێژت‌ نڤیسه‌کا (مه‌) ل فلان ده‌رێ هاتیه‌ به‌لاڤکرن. ئه‌و ب خوه‌ نڤیس یا وی ب خوه‌، ب ته‌نێ یه‌، یا تا‌که‌کی یه‌، نه‌ یا گه‌له‌ک کەسانه‌، لێ ئه‌و خوه‌ د وێ ڕه‌وشێ دا وه‌ک کۆم ب ناڤ دکت.

‌

نه‌ به‌س ئه‌ڤ، لێ دێ ژ بۆ نموونه‌ بینی که‌سه‌ک ب ته‌نا سه‌رێ خوه‌ چوویه‌ سه‌ره‌دانا که‌سه‌کی یان که‌سه‌ک هاتیه‌ سه‌ره‌دانا وی یان وێ و دێ ل وێ ده‌رێ ژی بینی ئه‌و خوه‌ وه‌ک (ئه‌م) دیار دکت‌ و دبێژت‌ (ئه‌م) چوون سه‌ره‌دانا فلان که‌سی یان فلان که‌س هات سه‌ره‌دانا (مه).

‌

ئه‌رێ چ ئارێشه‌ د وێ دا هەیه‌ کو مرۆڤ ڕاستیێ ببێژت و ژ ئه‌زا خوه‌ شه‌رم نه‌کت و وێ، وەک هەیی ب ئەز ب ناڤ بکت! بۆ چ مرۆڤ بسته‌هـ ناکت‌ و باوه‌ریێ ب خوه‌ نائینت‌ و ببێژت ئه‌ز چووم سه‌ره‌دانا فلانە که‌سی یان نڤیسه‌کا من د فلانه‌ جهی دا هات به‌لاڤ کرن! ئه‌رێ گه‌لۆ د ڤێ دا پرسگرێکه‌کا مه‌ یا ده‌روونی هه‌یه‌ کو ئه‌م خوه‌ ب ئه‌مکرن و مه‌کرنێ هێژاتر، بلندتر و مه‌زنتر ژ ئەزێ دبینن؟

 

ما وه‌ختێ هنده‌ک که‌سێن به‌رپرسیار و ده‌ستهلاتدار ژ خوه‌ نه‌گرن د به‌حسکرنا خوه‌ دا، وه‌ک که‌س، ئه‌زێ ب لێڤ بکن، ئو ب وی ڕه‌نگی هه‌ول ددن یێ به‌رانبه‌ر نه‌چار بکن، ب زمانێ کۆمێ ل وان ڤه‌گێرت، چما ئه‌م دێ بدن دوو وان و دێ زمانێ خوه‌ خوه‌ خوه‌هر بکن و ئه‌زێ ژێ بمه‌حینن!

 

ئه‌م هه‌می دزانن کو جڤاک ژ تاکەکەسان، ژ فه‌ردان پێک دهێت و فه‌ردێن ئازاد و باوه‌ری ب خوه‌ هه‌یی جڤاکه‌کا ئازاد و باوه‌ری ب خوه‌ بوویی چێدکن. گەلۆ ما نه‌ دورستتره‌ کو تشت و حاله‌ت وه‌ک خوه‌ و وه‌ک هه‌یی بهێن ب ناڤ کرن! ئه‌ز ب خوه‌ دبینم کو پێدڤی یه‌ ئه‌م ئه‌زا خوه‌ ئازاد بکن و وێ د کۆمێ دا نه‌خه‌ندقینن و بسته‌هـ بکن وەک باب و کالان ببێژن (ئه‌ز) و (من) و ڕێ نه‌دن ئه‌و د کۆمێ دا وه‌ندا ببت. تاک تاکه‌ و کۆم کۆمه‌ و جهناڤێن که‌سی ژی د کورمانجیێ دا زه‌لال و دیارن.

 

Dergehê dunyayê

 

 

Navê kitêbê: Dergehê dunyayê

Nivîskar: Sebrî Silêvanî

Weşanxane: Projeyê Muksî

Çapxane: li Tehranê

Sala weşanê: 2019

Hejmara rûpelan: 328 

 

Dergehê dunyayê romaneka pirmjar e û geryanek e li dû pênasname û xwebûnê û ji bilî çîroka kesê serekî, herî kêm, şeş çîrokên din jî di nav xwe da dihewîne.
 

Sêvdîn, bê dayik û bab e û xalê wî Seyidî ew xwedî kiriye. Ew zarokîniya xwe li gundî derbas dike û di deh saliyê da ew û Şemdîn dibin hevalên pir ji hev nêzîk û hemî rojên xwe li gel yekûdu bi keyf û xweşî diborînin. Li gundê wî Kurdê û mela Yasîn bê zaok bûn û şevekê di çarde saliya xwe da bi Kurdê ra radikeve û Kurdê jê hamil dibe, lê bes ew her du pê dizanin.

Aha pşitî wê şevê her tişt li nik Sêvdînî dihê guhorîn û êdî ew nema Sêvdînê berê. Ew paşî wê nihêniyê ji hevalê xwe Şemdînî ra dibêje û dû ra, şevekê li gel xalê xwe Seyidî diçe bo nav pêşmergeyan û nazivire ve gundî. Sêvdîn dibe pêşmerge û li ser destê hevalê xwe Bedirxanî hînî xwendin û nivîsandinê dibe. Xalê wî Seyid di şerî da dimire û ew çend gelek kartêkirina xwe li wî dike. Setimîn dihê û biryar ji serî hat ku pêşmerge çekî deynin û xwe teslîmî Îraqê bikin yan biçin û bibin penaber li Îranê. Sêvdîn çi ji her duyan nake û xwe bo heyamekê li çiyayî asê dike.

Piştî demekê Sêvdîn jî xwe teslîm dike û bi alîkarîya Farsî û jina wî Nomayê dikanekê vedikin û rewşa wan xweş û baş dibe, lê şerê Îran û Îraqê dest pê dike û Sêvdîn jî neçar dibe ber bi leşkerîyê û berokên şerî li dijî Îranê biçe. Ew û hevalê wî Remezan di şerî da dihên êxisîrkirin û dibin girtî li kempên êxisîran li Îranê. Piştî şerê Îran û Îraqê Sêvdîn vedigere û li hotêlekê dihêt bicihkirin. Xudanê taksîyekê ku navê wî Azer Amî ye wî digehîne hotêlê û dibe hevalê wî û paşî wî ji hotêlê dibe mala xwe û sêvdîn dibe destebirayê wî.

Sêvdîn rojekê di kovarekê da wêneyê keçekê dibîne li gel helbesteka wê û ji çend xwendekaran dizane ku navê wê keçê Norhane û keça mela Yasînî ye û mala wê li Sêmêlê ye û berî heyamekê tazîya babê wê bû. Hîngê Sêvdîn pişt rast dibe ku ew keça wî û Kurdê ye. Ew li dû wê digere û carekê li ser ziyaretan wê ji dûr ve dibîne.

Wextê daiş hêrşê dike ser Kurdistanê Sêvdîn li hewara hevalê xwe yê pêşmerge li Şengalê Azarî diçe û paşî li Kobanî di şerê li dijî daişê da dihê kuştin.

Sêvdînî, berî mirina xwe li Kobanî navnîşan û telefona parêzerekî dabû hevalê xwe Azerî û gotibûyê ku wî nîva serwet û samanê xwe xistiye ser navê Norhanê. Azer piştî mirina Sêvdînî peyama wî dgehîne Norhanê û li dû soza xwe ya dabû Sêvdînî wê bi tenê nahêle.

Xwendevan vê serhatîya Sêvdînî bi rêya şeş vegêran; Deştî, Bedirxan, Brehîmê Xerbend, Farisê Rehîmî, Remezan û Azer Amî nas dike. Gelek çîrok, mjarên civakî, siyasî, dîrokî, hizrî, rexneyî û hêj bêhtir di şeş beşên vê çîrokê da hene û ev pêkve panoramayekê li ser rewşa civakî, siyasî, hizrî û dîrokî ya kurdistanê berçav dkin.

ناڤێ کتێبێ: دەرگەهێ دونیایێ

نڤیسکار: سەبری سلێڤانەیی

وەشانخانە: پرۆژێ موکسی

چاپخانە: ل تەهرانێ

سالا وەشانێ: ٢٠١٩  

هژمارا ڕووپەلان: ٣٢٨

دەرگەهێ دونیایێ ررۆمانەکا پرمژارە وگەریانەکە ل دوو پێناسنامە و خوەبوونێ و ژ بلی چیرۆکا کەسێ سەرەکی، هەری کێم، شەش چیرۆکێن دی ژی د ناڤ خوە دا دحەوینە.

سێڤدین، بێ دایک و بابە و خالێ وی سەیدی ئەو خودان کریە. ئەو زارۆکینیا خوە ل گوندی دەرباس دکت و د دەهـ سالیێ دا ئەو و شەمدین دبن هەڤالێن پڕ ژ هەڤ نێزیک و هەمی رۆژێن خوە ل گەل یەکودو ب کەیف و خوەشی دبۆرینن. ل گوندێ وی کوردێ و مەلا یاسین بێ زاۆک بوون و شەڤەکێ د چاردە سالیا خوە دا ب کوردێ را رادکەڤت و کوردێ ژێ حامل دبت، لێ بەس ئەو هەر دو پێ دزانن.

ئاها پشتی وێ شەڤێ هەر تشت ل نک سێڤدینی دهێت گهۆرین و ئێدی ئەو نەما سێڤدینێ بەرێ. ئەو پاشی وێ نهێنیێ ژ هەڤالێ خوە شەمدینی را دبێژت و دوو را شەڤەکێ ل گەل خالێ خوە سەیدی دچت بۆ ناڤ پێشمەرگەیان و نازڤرت ڤە گوندی. سێڤدین دبت پێشمەرگە و ل سەر دەستێ هەڤالێ خوە بەدرخانی هینی خواندن و نڤیساندنێ دبت. خالێ وی سەید د شەری دا دمرت و ئەو چەند گەلەک کارتێکرنا خوە ل وی دکت. سەتمین دهێت و بریار ژ سەری هات کو پێشمەرگە چەکی دەینن و خوە تەسلیمی عیراقێ بکن یان بچن و ببن پەنابەر ل ئیرانێ. سێڤدین چ ژ هەر دویان ناکت و خوە بۆ هەیامەکێ ل چیایی ئاسێ دکت.
 

پشتی دەمەکێ سێڤدین ژی خوە تەسلیم دکت و ب ئالیکاریا فارسی و ژنا وی نۆمایێ دکانەکێ ڤەدکن و رەوشا وان خوەش و باش دبت، لێ شەرێ ئیران و عیراقێ دەست پێ دکت و سێڤدین ژی نەچار دبت بەر ب لەشکەریێ و بەرۆکێن شەری ل دژی ئیرانێ بچت. ئەو و هەڤالێ وی رەمەزان د شەری دا دهێن ئێخسیرکرن و دبن گرتی ل کەمپێن ئێخسیران ل ئیرانێ. پشتی شەرێ ئیران و عیراقێ سێڤدین ڤەدگەرت و ل هۆتێلەکێ دهێت بجهکرن. خودانێ تاکسیەکێ کو ناڤێ وی ئازەر ئامی یە وی دگەهینت هۆتێلێ و دبت هەڤالێ وی و پاشی وی ژ هۆتێلێ دبت مالا خوە و سێڤدین دبت دەستەبرایێ وی.

سێڤدین رۆژەکێ د کۆڤارەکێ دا وێنەیێ کەچەکێ دبینت ل گەل هەلبەستەکا وێ و ژ چەند خواندەکاران دزانت کو ناڤێ وێ کەچی نۆرهانە و کەچا مەلا یاسینی یە و مالا وی ل سێمێلێ یە و بەری هەیامەکێ تازییا بابێ وێ بوو. هینگێ سێڤدین پشت راست دبت کو ئەو کەچا وی و کوردێ یە. ئەو ل دوو وێ دگەرت و جارەکێ ل سەر زیارەتان وێ ژ دوور ڤە دبینت.

وەختێ داعش هێرشی دکت سەر کوردستانێ سێڤدین ل هەوارا هەڤالێ خوە یێ پێشمەرگە ل شەنگالێ ئازەری دچت و ل کۆبانی د شەرێ ل دژی داعشێ دهێت کوشتن.

سێڤدینی، بەری مرنا خوە ل کۆبانی ناڤنیشان و تەلەفۆنا پارێزەرەکی دابوو هەڤالێ خوە ئازەری و گووتبوویێ کو وی نیڤا سەروەت و سامانێ خوە خستیە سەر ناڤێ نۆرهانێ. ئازەر پشتی مرنا سێڤدینی پەیاما وی دگەهینە نۆرهانێ و ل دوو سۆزا خوە یا دابوو سێڤدینی وێ ب تەنێ ناهێلت.

خواندەڤان ڤێ سەرهاتیا سێڤدینی ب رێیا شەش ڤەگێران؛ دەشتی، بەدرخان، برەهیمێ خەربەند، فارسێ رەحیمی، رەمەزان و ئازەر ئامی ناس دکت. گەلەک چیرۆک، مژارێن جڤاکی، سیاسی، دیرۆکی، هزری، رەخنەیی و هێژ بێهتر د شەش بەشێن ڤێ چیرۆکێ دا هەنە و ئەڤ پێکڤە پانۆرامەیەکێ بەرچاڤ دکن.