Pel û xulî

Navê kitêbê: Pel û xulî
Nivîskar: Tehsîn Navişkî
Weşanxane: Wezareta rewşenbîrî
Çapxane: Wezareta rewşenbîrî li Hewlêrê
Sala weşanê: 2009
Hejmara rûpelan: 419

Pel û xulî romaneka civakî ye li ser jiyana xurtekî li bajarekê ku ketiye bin desthilat û birêveberiya gendelkaran. Ew wêneyekî derbarê gendeliya li hemî warên kar û jiyanê li wî bajarî belav bûye berçav dike.

Gurgo kurê Dêwalî Berpelî ye û babê wî di enfalan da berze bûye. Ew li dezgeha herdem zindî û bê serûşûnan li bajêrê Varjînê kar dike. Lê û ji ber dîtin û helwêstên wî yên li dijî gendelî û bêqanûniyê ew rastî gelek arêşeyan dibe û nexasme li gel Cengîzî, birêveberê dezgeha ew lê kar dike û piştî şeredev û şeredestê ew ji wî karî dihê derxistin.

Ew gelek karên dî dicerbîne, lê ji ber ku neşiya li hember xap û gendeliyên wî li wan karan didîtin bê deng bibe, lew ji wan hemiyan hat derxistin û rastî ragirtin û dadgehê jî bû.

Ew carekê di civîneka ku serkêşekê mezin tê da amade dibe, di nav haziran da radibe û vekirî behsê gendeliya wan birêveberan dike yên li wê derê amade, yên wek Mamendî û Cengîzî û qala dûrketina desthilatê ji xelkî dike û dibêje ku ew berpirs yên li dormandora serkêşê mezn in, hemî derewan lê dikin û rastiya heyî nagehîninê. Serkêşê mezin baş guhdariya wî dike û keyfxweşiya xwe ji bihîstina wê axiftina wî diyar dike.

Piştî demekê serkêşê mezin pêşniyaz dike ku Gurgo bibe birêveberê mezin yê bajêrê Varjînê li şûna Mamendê Keravî, lê Gurgo yê ku di wan gavan da wek şofêrê taksiyê kar dike hizra xwe di wê pêşniyazê da dike. Ew di navbera du hizran da dimîne; ne ku ew bibe birêveberê bajêrî û nikare di nav vê sîstema gendel da çi guhorînan bike û hizra dî jî dibêjeyê ku pêdivî ye ew vê derfetê ji dest nede û vê berpirsiyariyê bistîne û hewla wê guhorînê bide ya wî û gelekan çav lê ye.

Gurgoyî herweha li malê jî sergêjî hene. Jina wî Vîn ya ku qanûn xwendiye ducan e û di wê bawerê da ye ecineyek bi dû wê keftiye û jê dixwaze ew bi gotina wî bike, heke ne, dê zarokê wê di zikî da bikuje. Vîn ji hebûna ecineyî bawer dike û dixwaze ji bo çareseriyê biçe cem şêxekî. Gurgo li dijî çûna cem şêxî ye û hewil dide wê têbigehîne ku hebûna wî ecineyî ne rast e û ev bêtir ji egera arêşeyên derûnî ye.

Gelek serhatî û çîrok di vê romanê da hene û nemaze ya derbarê rastiya babê Gurgoyî û reva wan ya di demê enfalan da ber bi sinoran. Serhatiya jina wî Vînê û babê wê yê ku li malê tadarî li wan dikir û ew diquta. Çîroka desthilatdarê mezin li bajêrê Varjînê Mamend Keravî û bazirganiya heşîşê li gel jineka bi navê Şepal û kuştina wê jinê. ‌Herweha gendeliyên Cengîzî û peywendya wî bi Şepalê ra û gelek behs û babetên din.

 

ناڤێ کتێبێ: پەل و خولی

نڤیسکار: تەحسین ناڤشکی

وەشانخانە: وەزارەتا رەوشەنبیری

چاپخانە: وەزارەتا رەوشەنبیری ل هەولێرێ

سالا وەشانێ: ٢٠٠٩

هەژمارا رووپەلان: ٤١٩

 

 

پەل و خولی ڕۆمانەکا جڤاکی یە ل سەر ژیانا خورتەکی ل باژارەکێ کو کەتیە بن دەستهلات و بڕێڤەبەریا گەندەلکاران. ئەو وێنەیەکی دەربارێ گەندەلیا ل هەمی وارێن کار و ژیانێ ل وی باژاری بەلاڤ بوویە بەرچاڤ دکە.

گورگۆ کورێ دێوالی بەرپەلی یە و بابێ وی د ئەنفالان دا بەرزەبوویە. ئەو ل دەزگەها هەردەم زندی و بێ سەروشوونان ل باژێرێ ڤارژینێ کار دکە. لێ و ژ بەر دیتن و هەلوێستێن وی یێن ل دژی گەندەلی و بێقانونیێ ڕاستی گەلەک ئارێشەیان دبە و نەخاسمە ل گەل جەنگیزی، برێڤەبەرێ دەزگەها ئەو لێ کار دکە و پشتی شەرەدەڤ و شەرەدەستێ ئەو ژ وی کاری دهێ دەرخستن.

ئەو گەلەک کارێن دی دجەربینە، لێ ژ بەر کو نەشیا ل هەمبەر خاپ و گەندەلیێن وی ل وان کاران ددیتن بێ دەنگ ببە، لەو ژ وان هەمیان هات دەرخستن و ڕاستی ڕاگرتن و دادگەهێ ژی بوو.

 ئەو جارەکێ د جڤینەکا کو سەرکێشەکێ مەزن تێ دا ئامادە دبە، د ناڤ حازران دا ڕادبە و ڤەکری بەحسێ گەندەلیا وان برێڤەبەران دکە یێن ل وێ دەرێ ئامادە، یێن وەک مامەندی و جەنگیزی و قالا دوورکەتنا دەستهلاتێ ژ خەلکی دکە و دبێژە کو ئەو بەرپرس یێن ل دۆرماندۆرا سەرکێشێ مەزنن هەمی درەوان لێ دکن و ڕاستیا هەیی ناگەهیننێ. سەركێشی مەزن باش گوهداریا وی دکە و کەیفخوەشیا خوە ژ بهیستنا وێ ئاخفتنا وی دیار دکە.

پشتی دەمەکێ سەرکێشێ مەزن پشنیاز دکە کو گورگۆ ببە برێڤەبەرێ مەزن یێ باژێرێ ڤارژینێ ل شوونا مامەندێ كەراڤی، لێ گورگۆ یێ کو د وان گاڤان دا وەک شۆفێرێ تاکسیێ کار دکە هزرا خوە د وێ پێشنیازێ دا دکە. ئەو د ناڤبەرا دو هزران دا دمینە؛ نە کو ئەو ببە برێڤەبەرێ باژێری و نکارە د ناڤ ڤێ سیستەما گەندەل دا چ گوهۆرینان بکە و هزرا دی ژی دبێژەیێ کو پێدڤی یە ئەو ڤێ دەرفەتێ ژ دەست نەدە و ڤێ بەرپرسیاریێ بستینە و هەولا وێ گوهۆرینێ بدە یا وی و گەلەکان چاڤ لێ بوو.

گورگۆیی هەروەها لێ مال ژی سەرگێژی هەنە. ژنا وی ڤین یا کو قانون خوەندیە دوجانە و د وێ باوەرێ دا یە ئەجنەیەک ب دوو وێ کەفتیە و ژێ دخوازە ئەو ب گۆتنا وی بکە، هەکە نە، دی زارۆکێ وێ د زکی دا بکوژە. ڤین ژ هەبوونا ئەجنەیی باوەر دکە و دخوازە و ژ بۆ چارەسەریێ بچە جەم شێخەکی. گورگۆ ل دژی چوونا جەم شێخی یە و هەول ددە وێ تێبگەهینە کو هەبوونا وی ئەجنەیی نە ڕاستە و ئەڤ بێتر ژ ئەگەرا ئارێشەیێن دەروونی یە.

گەلەک سەرهاتی و چیرۆک د ڤێ ڕۆمانێ دا هەنە و نەمازە یا دەربارێ ڕاستیا بابێ گورگۆیی و ڕەڤا وان یا د دەمێ ئەنفالان دا بەر ب سنۆران. سەرهاتیا ژنا وی ڤینێ و بابێ وێ یێ کو ل مالێ تاداری ل وان دکر و ئەو دقوتا. جیرۆکا دەستهلاتدارێ مەزن ل باژێرێ ڤارژێنێ مامەند کەراڤی و بازرگانیا حەشیشێ ل گەل ژنەکا ب ناڤێ شەپال و کوشتنا وێ ژنێ. ‌هەروەها گەندەلیێن جەنگیزی و پەیوەندیا وی ب شەپالێ ڕا و گەلەک بەحس و بابەتێن دی.