Zayîna rojê

Navê kitêbê: Zayîna rojê 

Nivîskar: Zerdeşt Şahîn

Çapxane: Li Tehranê

Weşanxane:

Sala weşanê: 2020

Hejmara rûpelan: 175

Zayîna rojê romaneka dîrokî ye derbareyê şahinşahiya Mîdya û berxwedana wê li hember êrişên aşûriyan heta berferehkirina sinorên wê û jinavbirina şahinşahiya aşûrî û girtina paytextê wê Nûava (Neynewa, Mûsil) ji aliyê şahê mîdiyan Keyxweşrû (Keyxusrew) li 612 berî zayînê.

Pîr Soryaş li Akasyayê li kesekî digere ku bibe şahê mîdiyan û wan ji zordestiya aşûriyan rizgar bike. Ew bi ser kesekê şehreza di berbirîn û avakirina xaniyan da hil dibe, ku di nav xelkê xwe da bi dadperwerî û jêhatîbûnê naskirî bû û navê wî Diyako bû û wî dike şahê mîdiyan.

Diyako hewil dide hozên derdorê yek bike û leşkerekî jê çêbike û kelheka mezin li Akasyayê ava dike û navê Akasya dike Amedan û ew dibe paytexê mîdiyan. Diyako serxwebûna xwe radigehîne û ji bo azadkirina herêmên mîdiyan û hevsozên wan êrişê dike ser hêzên aşûriyan, lê û li dawiyê û ji ber xiyaneta çend hozên pê ra, aşûrî leşkerê wî dişkênin, Diyakoyê birîndar digirin û wî bi jina wî û kurê wî Fîratî û gelek xelkê wî ve dikin kole li Nûava.

Diyako dimire û şahê aşûriyan Eserhedûn Firatî dike şahê mîdiyan, bi mercekî ew rêya hevirmêşî (hevrîşmî) ya di devera wan da derbas dibe biparêze û bacan jê re bişîne. Firat jî dixwaze vê derfetê bi kar bîne û vê pêşniyazê dipejirîne. Ew vedigere Amedanê û hozan yek dike û hêza xwe ya leşkerî ji bo şerê aşûriyan amade dike. Ew gelek deveran ji dest wan derdixe, lê di şerê da çend hoz xiyanetê li wî dikin û bi leşkerê aşûrî re dibin alîkar û weha mîdî dişkên û Firat dihê kuştin.

Keyxweşrû (Keyxusrew) kurê Firatî dibe şahê mîdiyan û leşkerekê bi hêz yê baş çekkirî durist dike û wan yên hertim xiyanet li şahên mîdiyan kiribûn ji nav dibe. Ew hevpeymaniyê bi babiliyên ku li dijî aşûriyan di şerî de bûn çêdike. Babilî ji rexekî ve û ew bi leşkerê xwe ve ji rexê xwe ve êrişê dikin ser leşkerê aşûriyan û ranaweste heta paytextê wan Nûava digire û şahinşahiya aşûrî ji nav dibe û sinorên Mîdya berfereh dike.

Keyxweşrû dimire û kurê wî Yezdanpak dibe şahê mîdiyan û vegêran bi dawî dihê, lê li dawiyê hatiye nivîsîn ku dê berdewam be.

Di vê vegêrana dîroka kevnar da gelek pirs hatine azirandin, nemaze pirsa bindestbûna mîdiyan û sernekeftina wan li hember aşûriyan û sedema wê çendê jî dihê vedigerandin bo dijatiya di navbera hozên wan da û xiyanetkirina wan li şahên xwe li demê şerên bi aşûriyan re.

Gelek çîrok jî di vê kitêbê da dihên gotin wek serhatiya Anahîtayê, kiça Pîr Soryaşî û evîndariya wê û serdarê leşkerê mîdiyan Kasoyî.

 

‌ ناڤێ کتێبێ: زاینا رۆژێ

نڤیسکار: زەردەشت شاهین

چاپخانە: ل تەهرانێ

وەشانخانە:

سالا وەشانێ: ٢٠٢٠

هەژمارا رووپەلان: ١٧٥

 

زاینا ڕۆژێ ڕۆمانه‌کا دیرۆکی یه‌ ده‌رباره‌یێ شاهنشاهیا میدیا و به‌رخوه‌دانا وێ ل هه‌مبه‌ر هێرشێن ئاشووریان هه‌تا به‌رفه‌ره‌هکرنا سنۆرێن وێ و ژناڤبرنا شاهنشاهیا ئاشووری و گرتنا پایته‌ختێ وێ نووئاڤا (نه‌ینه‌وا، مووسل) ژ ئالیێ شاهێ میدیان کەیخوەشروو (کەیخوسرەو) ل ٦١٢ بەری زایینێ.

پیر سۆریاش ل ئاکاسیایێ ل که‌سه‌کی دگه‌ره‌ کو ببه‌ شاهێ میدیان و وان ژ زۆرده‌ستیا ئاشووریان ڕزگار بکه‌. ئه‌و ب سه‌ر که‌سه‌کێ شه‌هره‌زا د به‌ربڕین و ئاڤاکرنا خانیان دا هل دبه‌، کو د ناڤ خه‌لکێ خوه‌ دا‌ ب دادپه‌روه‌ری و ژێهاتیبوونێ ناسکری بوو و ناڤێ وی دیاکۆ بوو و وی دکه‌ شاهێ میدیان.

دیاکۆ هه‌ول دده‌ هۆزێن ده‌ردۆرێ یه‌ک بکه‌ و له‌شکه‌ره‌کی ژێ چێبکه‌ و که‌لهه‌کا مه‌زن ل ئاکاسیایێ ئاڤا دکه‌ و ناڤێ ئاکاسیا دکه‌ ئامه‌دان و ئه‌و دبه‌ پایته‌ختێ میدیان. دیاکۆ سه‌رخوه‌بوونا خوه‌ ڕادگه‌هینه‌ و ژ بۆ ئازادکرنا هه‌رێمێن میدیان و هه‌ڤسۆزێن وان هێرشێ دکه‌ سه‌ر هێزێن ئاشووریان، لێ و ل داویێ و ژ به‌ر خیانه‌تا چه‌ند هۆزێن پێ ڕا، ئاشووری له‌شکه‌رێ وی دشکێنن، دیاکۆیێ بریندار دگرن و وی ب ژنا وی و کورێ وی فراتی و گه‌له‌ک خه‌لکێ وی ڤه‌ دکن کۆله‌ ل نووئاڤا.

دیاکۆ دمره‌ و شاهێ ئاشووریان ئه‌سه‌رحه‌دوون فراتی دکه‌ شاهێ میدیان، ب مه‌رجه‌کی ئه‌و ڕێیا هه‌ڤرمێشی (هه‌ڤریشمی) یا د ده‌ڤه‌را وان دا ده‌رباس دبه‌ بپارێزه‌ و باجان ژێ ڕا بشینه‌. فرات ژی دخوازه‌ ڤێ ده‌رفه‌تێ ب کار بینه‌ و ڤێ پێشنیازێ دپه‌ژرینه‌. ئه‌و ڤه‌دگه‌ره‌ ئامه‌دانێ و هۆزان یه‌ک دکه‌ و هێزا خوه‌ یا له‌شکه‌ری ژ بۆ شه‌رێ ئاشووریان ئاماده‌ دکه‌. ئه‌و گه‌له‌ک ده‌ڤه‌ران ژ ده‌ست وان ده‌ردخه‌، لێ د شه‌رێ ده‌ چه‌ند هۆز خیانه‌تێ ل وی دکن و ب له‌شکه‌رێ ئاشووری ڕا دبن ئالیکار و وه‌ها میدی دشکێن و فرات دهێ کوشتن.

که‌یخوه‌شروو (که‌یخوسره‌و) کورێ فراتی دبه‌ شاهێ میدیان و له‌شکه‌ره‌کێ ب هێز یێ باش چه‌ککری دورست دکه‌ و وان یێن هه‌رتم خیانه‌ت ل شاهێن میدیان کربوون ژ ناڤ دبه‌. ئه‌و هه‌ڤپه‌یمانیێ ب بابلیێن کو ل دژی ئاشووریان د شه‌ری دا بوون چێدکه‌. بابلی ژ ڕه‌خه‌کی ڤه‌ و ئه‌و ب له‌شکه‌رێ خوه‌ ڤه‌ ژ ڕه‌خێ خوه‌ ڤه‌ هێرشێ دکن سه‌ر له‌شکه‌رێ ئاشووریان و ڕاناوه‌سته‌ هه‌تا پایته‌ختێ وان نووئاڤا دگره‌ و شاهنشاهیا ئاشووری ژ ناڤ دبه‌ و سنۆرێن میدیا به‌رفه‌ره‌هـ دکه.

که‌یخوه‌شروو دمره‌ و کورێ وی یه‌زدانپاک دبه‌ شاهێ میدیان و ڤه‌گێران ب داوی دهێ، لێ ل داویێ هاتیه‌ نڤیسین کو دێ به‌رده‌وام به.

د ڤێ ڤه‌گێرانا دیرۆکا که‌ڤنار دا گه‌له‌ک پرس هاتنه‌ ئازراندن، نه‌مازه‌ پرسا بنده‌ستبوونا میدیان و سه‌رنه‌که‌فتنا وان ل هه‌مبه‌ر ئاشووریان و سه‌ده‌ما وێ چه‌ندێ ژی دهێ ڤه‌دگه‌راندن بۆ دژاتیا د ناڤبه‌را هۆزێن وان دا و خیانه‌تکرنا وان ل شاهێن خوه‌ ل ده‌مێ شه‌رێن ب ئاشووریان ڕا.

گه‌له‌ک چیرۆک ژی د ڤێ کتێبێ دا دهێن گۆتن وه‌ک سه‌رهاتیا ئاناهیتایێ، کچا پیر سۆریاشی و ئه‌ڤینداریا وێ و سه‌ردارێ له‌شکه‌رێ میدیان کاسۆیی.